Χωρίς να αμφισβητούμε τη συνεισφορά της συγκεκριμένης ναυμαχίας στα γεγονότα που ακολούθησαν, θα πρέπει παράλληλα να μην την υπερτιμήσουμε. Γιατί η ναυμαχία του Ναυαρίνου πρώτον δεν ήταν ένα προγραμματισμένο γεγονός από τις μεγάλες δυνάμεις, αλλά άρχισε από μια τυχαία μικροσυμπλοκή που εξελίχθηκε τελικά σε ναυμαχία, ο δε ναύαρχος Κόδριγκτον έπεσε σε δυσμένεια στη χώρα του εξ’ αιτίας της ναυμαχίας αυτής.
Η πολιτική βοήθεια των μεγάλων δυνάμεων αμέσως μετά, δεν οφείλεται στη νικηφόρα ναυμαχία, αλλά στον αιματηρό κύκλο των θυσιών των Ελλήνων όλων των προηγούμενων ετών. Και η συνειδητοποίηση από πλευράς της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας, πως ο στρατιωτικός βραχίονας των Ελλήνων δεν είχε υποστεί όλα αυτά τα χρόνια καμία ανεπανόρθωτη ζημιά, αλλά παρέμενε ενεργός, δυνάμενος να συνεχίσει τη δράση του για πολλά χρόνια ακόμη.
Μπορεί να είχε υποστεί όλα αυτά τα χρόνια πρόσκαιρες ήττες, μπορεί ενίοτε να χωριζόταν, να σκόρπιζε και να αποσυρόταν στα βουνά, αλλά δεν είχε κατεβάσει ποτέ τα όπλα, δεν είχε υποστείλει ποτέ την επαναστατική σημαία και είχε πάντα τη δυνατότητα γρήγορης ανασυγκρότησης. Οι ελληνικές στρατιωτικές δυνάμεις στη Στερεά και στην Πελοπόννησο, παρέμεναν ενεργές, διασκορπισμένες σε διάφορους τόπους, αναμένοντας σε περίπτωση ήττας καλύτερες συνθήκες και την πρώτη ευκαιρία ξανά, για να επανέλθουν στο προσκήνιο.
Η επανάσταση δεν είχε σβήσει και αν δεν υπήρχε πολιτική παρέμβαση ή θα χυνόταν άσκοπα αίμα λίγα χρόνια ακόμη ή οι Έλληνες θα απελευθερώνονταν σύντομα μόνοι τους, όπως λίγο έλειψε να απελευθερωθούν με τον Καραϊσκάκη αν δεν σκοτωνόταν ή αν δεν ”τον σκότωναν” τον Απρίλιο, λίγο πριν την τελική του αναμέτρηση με τον Κιουταχή. Και μια απελευθέρωση των Ελλήνων που θα στηριζόταν αποκλειστικά στις δικές τους δυνάμεις, δεν ήταν στις προθέσεις των μεγάλων δυνάμεων για πολλούς λόγους. Αυτή η συνειδητοποίηση λοιπόν από μέρους τους, τις έκανε να αποφασίσουν πως έπρεπε επιτέλους να παρέμβουν, για να λύσουν το ελληνικό ζήτημα πολιτικά και να αποκομίσουν οι ίδιες το μεγαλύτερο όφελος που μπορούν, από τη δεδομένη δημιουργία του νέου κράτους.
Το χάσμα που είχε δημιουργηθεί όλα αυτά τα χρόνια και το αίμα που χώριζε τους Έλληνες και τους Τούρκους, δεν άφηνε κανένα περιθώριο κοινής συμβίωσης σε Στερεά και Πελοπόννησο ξανά. Οι Αγγλογάλλοι, μετά το έπος του Μεσολογγίου και τις χρυσές σελίδες που έγραψαν οι Έλληνες στη δεύτερη πολιορκία της Ακρόπολης, κατανόησαν πια, πως το ”ελευθερία ή θάνατος” δεν ή
ταν απλά ένα σύνθημα που το είχε κινήσει ένας αρχικός ενθουσιασμός, αλλά κοινή και βαθιά συνείδηση όλων των Ελλήνων. Δε θα έκαναν σπιθαμή πίσω από τη σφοδρή επιθυμία τους να διώξουν από τα πατρογονικά μέρη τον Τούρκο, παρά μόνο νεκροί.
Για να το δούμε όμως καλύτερα. Απέτυχε πράγματι η ελληνική επανάσταση την Άνοιξη του 1827;
Μήπως οι Οθωμανοί ανέκτησαν ξανά μετά τον Κιουταχή τον οικονομικό έλεγχο Στερεάς και Πελοποννήσου, τον έλεγχο των λιμανιών, των φόρων, των τελωνείων, των δρόμων, των δερβενίων και των δασών; Μήπως κατέλαβαν την έδρα της κυβέρνησης που βρισκόταν στο Ναύπλιο; Μήπως οργάνωσαν ξανά το οθωμανικό σύστημα της παλιάς διακυβέρνησης; Τίποτα από αυτά. Ο οικονομικός έλεγχος Στερεάς και Πελοποννήσου παρέμενε στα χέρια των Ελλήνων και ο διοικητικός μηχανισμός που είχε προκύψει από την πρώτη κιόλας Εθνοσυνέλευση τον Ιανουάριο του 1822, παρέμενε αλώβητος και ενεργός.
Σε όλες τις περιοχές και επαρχίες υπήρχαν φροντιστές του στρατού, αστυνομία, υπουργεία, κυβερνητικοί αντιπρόσωποι, έπαρχοι και τοπικές δημογεροντίες που ήταν επιφορτισμένες με τη διοίκηση και υπεύθυνες για τη συγκέντρωση των προσόδων. Ο αστικός τούρκικος πληθυσμός που βρισκόταν στην Ελλάδα πριν την επανάσταση είχε αποχωρίσει, εκτός από έναν μικρό αριθμό πολιτών Τούρκων στο φρούριο της Πάτρας. Oι υπόλοιποι ήταν στρατιωτικές μονάδες Οθωμανών και Τουρκαλβανών αποκλεισμένες σε κάποια φρούρια, όπως της Πάτρας, του Νεοκάστρου, του Ευρίπου, που φοβούνταν να ξεμυτίσουν.
Επιδίδονταν μόνο σε γρήγορες εξόδους για λεηλασίες ώστε να εξασφαλίσουν κάποια τρόφιμα. Γιατί οι Έλληνες πολεμιστές, καραδοκούσαν παντού και έλεγχαν την ενδοχώρα. Ακόμη και στην Πελοπόννησο ο Ιμπραήμ, λίγα είχε καταφέρει με τους Νενέκους και τα προσκυνοχάρτια, αφού το ”φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνημένους” του Κολοκοτρώνη, κρατούσε τα χωριά της Πελοποννήσου σε επαναστατικό πυρετό και εγρήγορση, ακόμη κι αν τα ισοπέδωνε, τα έκαιγε ή τα χάιδευε ο Ιμπραήμ. Λίγο αργότερα δολοφονήθηκε κι αυτός ακόμη ο Νενέκος από τον Αθανάσιο Σαγιά με διαταγή του Κολοκοτρώνη. Ποια επανάσταση έσβησε λοιπόν;
Τι σόι καραμέλα είναι αυτή που μασάνε πολλοί τελευταία;
Στη μάχη του Ανάλατου χάθηκαν γύρω στους χίλιους πεντακόσιους Έλληνες πολεμιστές. Το υπόλοιπο στράτευμα παρέμεινε ζωντανό. Απλά τα διάφορα τμήματά του απομακρύνθηκαν από τον Πειραιά, το Φάληρο και την Αθήνα και διασκορπίστηκαν το καθένα στην περιοχή του, περιμένοντας την επόμενη ευκαιρία ανασυγκρότησης. Οι Τζαβελαίοι, οι Μποτσαραίοι, οι Σκουρτανιωταίοι, οι Γιολδασαίοι, ο Ίσκος, ο Νάκος Πανουριάς κι ο Δυοβουνιώτης, ο Κριεζώτης, οι Κολοκοτρωναίοι, ο Παναγιώτης Γιατράκος, οι Δεληγιάννηδες, οι Ζαϊμηδες, οι Σισίνηδες, οι Μαυρομιχαλαίοι, ο Νικηταράς, ο Μαυροβουνιώτης, ο Βαρνακιώτης, ο Θοδωράκης ο Γρίβας, οι Πλαπουταίοι, ο Ρούκης, οι Νοταράδες, όλοι αυτοί οι αγέρωχοι και τόσοι άλλοι ακόμη εμπειροπόλεμοι με τα σώματά τους, δεν εξαϋλώθηκαν ξαφνικά μετά τον Κιουταχή. Τα σώματα αυτά δεν πέταξαν τα όπλα, δεν έμειναν αδρανή, αλλά παρέμεναν π
άντα σε ετοιμότητα και με ελπίδα ανασυγκρότησης στην πρώτη ευκαιρία.
Το κάθε σώμα επέστρεψε στην περιοχή του, ελέγχοντάς την ταυτόχρονα από τους Τούρκους και διατηρώντας την ελεύθερη. Ο Φαβιέρος με τους τακτικούς του εκστρατεύει για να απελευθερώσει τη Χίο τον Οκτώβριο του 1827, δύο μήνες αφότου φεύγει από την Αθήνα ο Κιουταχής και λίγες ημέρες πριν την ναυμαχία του Ναυαρίνου! Και επιχειρεί μάλιστα από εκεί και απόβαση απέναντι στα μικρασιατικά παράλια! Τη στιγμή που οι μεγάλες δυνάμεις του είχαν απαγορεύσει να μεταβεί με τα στρατεύματά του στη Χίο!
Ποια επανάσταση λοιπόν απέτυχε;
Τα παραμύθια που μας λεν οι ημιμαθείς Εσπερόδουλοι για να βγάλουν άχρηστους τους Έλληνες και όλες τις θυσίες τους και να δώσουν τα εύσημα της ελευθερίας των Ελλήνων στους ξένους; Η πολιτική παρέμβαση των ξένων έγινε γιατί συνειδητοποίησαν πως παρά την πτώση του Μεσολογγίου και της Ακρόπολης, τίποτα δε χάθηκε για τους Έλληνες και πως οι Τούρκοι πια δεν έχουν κανένα μέλλον τουλάχιστον στη Στερεά και την Πελοπόννησο (για την ώρα). Η επανάσταση θα ήταν χαμένη όντως, εάν είχαν αφανιστεί εντελώς αυτοί οι δέκα χιλιάδες ικανότατοι πολεμιστές της Στερεάς
Οι πολεμιστές ήταν ολοζώντανοι με το δάχτυλο στη σκανδάλη. Η επανάσταση λοιπόν δεν έσβησε μετά τον Κιουταχή. Όσο για τη ναυμαχία του Ναυαρίνου, οφείλουμε πολύ λιγότερα απ’ όσα κάποιοι θέλουν να μας πείσουν πως οφείλουμε. Για την ακρίβεια, έχουμε ξεχρεώσει εδώ και πολλά πολλά χρόνια και δε χρωστάμε τίποτα σε κανέναν. Η όποια ελευθερία μας αποκτήθηκε με την επανάσταση του 1821, οφείλεται στο αίμα και τα βάσανα των Ελλήνων και στο αίμα και τα βάσανα κάποιων αγνών φιλελλήνων, που δεν είχαν όμως καμία σχέση με την πολιτική… που είχαν δώσει απίστευτες μάχες στο πεδίο των Αθηνών την Άνοιξη του 1827 και άλλοι δέκα χιλιάδες περίπου μπαρουτοκαπνισμένοι στην Πελοπόννησο. Όμως δε συνέβη τίποτα τέτοιο.
*Ο Γιώργος Πύργαρης είναι συγγραφέας, ιστορικός, ερευνητής. https://www.facebook.com/profile.php?id=1072712774
