Police-Voice blog ➤
Του ΠΑΡΙ ΚΑΡΒΟΥΝΟΠΟΥΛΟΥ
Δεν έχει νόημα να μετράμε πόσα χρόνια πέρασαν από εκείνη την δραματική νύχτα των Ιμίων. Όσα κι αν περάσουν η πληγή αυτή θα μένει ανοιχτή. Θα είναι ένα τραύμα που πάντα θα πονά. Όχι μόνο για τον χαμό των τριών ηρωϊκών αξιωματικών του Πολεμικού Ναυτικού,αλλά για την αίσθηση της πίκρας που αισθάνεται όποιος “ηττήθηκε” χωρίς να το αξίζει.
Γιατί στρατιωτικά δεν το αξίζαμε. Τουλάχιστον εκείνη τη νύχτα.
Αν είμαστε έτοιμοι για νέα Ίμια; Θα απαντήσουμε χωρίς δεύτερη σκέψη ναι. Χωρίς στρατηγικές αναλύσεις . Επικαλούμενοι το τότε. Γιατί και τότε και τώρα τον τελευταίο λόγο δεν θα τον έχουν τα “σιδερικά” αλλά οι άνθρωποι.
Έχουμε γράψει πάλι σε επέτειο των Ιμίων για την εκπληκτική αντίδραση του απλού στρατιώτη,ναύτη σμηνίτη. Των απλών νεαρών παιδιών που έκαναν τη θητεία τους εκείνο τη νύχτα. Και δεν δείλιασαν ούτε δευτερόλεπτο. Μπορεί να …βλαστήμησαν που η “στραβή κάθησε στη δική τους ώρα”, αλλά εκείνη τη νύχτα κανένας δεν “λούφαρε”. Γιατί όλοι ήθελαν να νικήσουν.
Οι ιστορίες των απλών ανθρώπων, στρατεύσιμων ή στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων είναι πολλές. Και όλες “ταιριάζουν” σ΄ ένα σημείο. Ότι ο Έλληνας στα δύσκολα δεν έχει τίποτα να φοβηθεί.
Σκηνή πρώτη. Μου την έχει διηγηθεί ένας εξαιρετικός αξιωματικός που δυστυχώς δεν υπάρχει πια. Ένα καλό μυαλό απ΄ αυτά που πάντα χρειάζεται ο ελληνικός στρατός. Ταγματάρχης Δημήτρης Ντότας. Εκείνες τις κρίσιμες ώρες πήρε πολεμική αποστολή για τον ‘Εβρο. Οι στρατιώτες του τον άφησαν άφωνο. “Φόρτωσαν” όλη τη μονάδα σε αστραπιαίο χρόνο. Κάποια όχι και τόσο απαρταίτητα υλικά είχαν μείνει σε μια μονάδα με κακοτράχαλο δρόμο. Χρειαζόταν περίπου μια ώρα για να φθάσει κάποιος εκεί να φορτώσει και να επιστρέψει. Ο Ντότας θυμόταν ότι φώναξε τους δυο πιο χαλαρούς στρατιώτες που είχε στην μονάδα. “Και όχι και τόσο εύστροφους” έλεγε. Τους είπε ότι έχουν στη διάθεσή τους το πολύ 45 λεπτά να πάνε και να επιστρέψουν. Μετά δεν θα τους έβρισκαν εκεί. Τους έστειλε και τους…ξέγραψε. Μόνο που λίγη ώρα μετά τα δυο “χαλαρά φαντάρια” επέστρεφαν με τα υλικά φορτωμένα δίνοντας το μήνυμα στον ταγματάρχη τους ότι “δεν μασάμε”. Το θυμόταν με υπερηφάνεια ο Ντότας που πάντα είχε να λέει για την ποιότητα των ελλήνων στρατιωτών.
Σκηνή δεύτερη: Όπως την θυμούνται όσοι βρίσκονταν στο περιπολικό “Παναγόπουλος”. Με τα 11 μποφόρ να σαρώνουν τα πάντα το “Παναγοπουλάκι” ήταν ο “μεγάλος παίκτης” του Στόλου στα Ίμια. Μπορεί τα φώτα της δημοσιότητας να είχαν πέσει στη φρεγάτα ΝΑΒΑΡΙΝΟ και τις άλλες μονάδες του Στόλου που έπλεαν γύρων από τις βραχονησίδες ,το “Παναγοπουλάκι” ,όμως ήταν αυτό που είχε κάνει κόλαση τη ζωή του κυβερνήτη και του πληρώματος της Γιαβούζ. Με 12 ΠΑΟ στο κατάστρωμά του και με την ευελιξία του, βρισκόταν πότε στην πλώρη και πότε στην πρύμνη της Γιαβούζ με τους τούρκους να πηγαινοέρχονται μπρος πίσω κουβαλώντας τα “50άρια” αφού δεν μπορούσαν να το πλήξουν με τίποτα άλλο. Στο ελληνικό σκάφος παρά την ένταση και την αγωνία των στιγμών το διασκέδαζαν αφάνταστα. Περίμεναν πως και πως την εντολή να ρίξουν και να στείλουν τη Γιαβούζ …στο φαναρτζίδικο. Η εντολή δεν δόθηκε ποτέ. Ούτε όταν το πλήρωμα ενημέρωνε ότι η Γιαβούζ πλησιάζει επικύνδυνα στην βραχονησίδα. Αλλά γι΄ αυτό δεν ευθύνονται όσοι εκείνη τη νύχτα πίστευαν ότι το πυκνό σκοτάδι θα “σπάσει” από την έκρηξη των βλημάτων πάνω στη Γιαβούζ.
Τα συναισθήματα όλων των ανδρών που βρέθηκαν σε αποστολές του Στόλου εκείνες τις ώρες έχουν μείνει αξέχααστα. Ο φόβος και η αγωνία καταπνιγόταν αμέσως από την αποφασιστικότητα όταν ακούγονταν το “συναγερμός, προσοχή η κίνηση δεν είναι γυμνάσιο” και οι Harpoon ήταν έτοιμοι για πυροδότηση. Κάπου ανοιχτά της Χίου, η φρεγάτα Λήμνος είχε “στοχοποιημένα” τα τουρκικά πλοία που κατέβαιναν προς τα Ίμια. Κι εκεί εντολή δεν έφθασε ποτέ.
Σκηνή τρίτη: Δεν ήταν μόνο οι στρατεύσιμοι και τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων που είχαν πάρει απόφαση ότι είχε έρθει η ώρα της αναμέτρησης. Από ένα σημείο και μετά και οι πολίτες είχαν πιστέψει ότι μπήκαμε στο δρόμο χωρίς επιστροφή. Θα μου επιτρέψετε αν και δεν θεωρείτε σωστό να μεταφέρω την προσωπική μου εμπειρία. Νύχτα στο ΥΠΕΘΑ κάνοντας τη μία ζωντανή σύνδεση μετά την άλλη είχα και μία ακόμη αγωνία να αντιμετωπίσω. Το τηλεφώνημα της υπερπροστατυευρικής ελληνίδας μητέρας -όλες έτσι είναι- για τον αδελφό που ήταν ναύτης. Η βεβαιότητα ότι το τηλέφωνο θα χτυπήσει και θα πρέπει να αντέξω το “αίτημα” να “κοιτάξω” τέτοιες ώρες “για το παιδί” ήταν εξατληντική. Παραδοξως το τηλέφωνο δεν χτυπούσε και τα ξημερώματα τηλεφώνησα εγώ περισσότερο από περιέργεια. Η απάντηση της ελληνίδας μητέρας -κάθε ελληνίδας μητέρας πιστεύω- ήταν ότι “μίλησα με το αδελφό σου ,του είπα όπου κι αν βρεθεί να προσέχει”! Τίποτα άλλο από τα νεοελληνικά αναμενόμενα! Εκεί κατάλαβα ότι κανείς μας δεν πρέπει να φοβάται τον δύσκολο δρόμο.
Δυστυχώς μερικά χιλιόμετρα πιο κάτω στην Ελληνική Βουλή κάποιοι είχαν από νωρίς αποφασίσει να παίξουν ένα παιχνίδι διαφορετικό και όπως αποδείχτηκε καταστροφικό. Αλλά αυτοί ήταν οι λίγοι.
Αν είμαστε λοιπόν έτοιμοι σήμερα για νέα Ίμια; Ναι θα απαντήσουμε και πάλι . Παρά τα τεράστια προβλήματα και τις οικονομικές δυσκολίες , τις μεγάλες ελλείψεις και την μιζέρια θα είμαστε έτοιμοι. Γιατί πάντα στην Ελλάδα θα εκπλήσσουμε ακόμη και τους ίδιους μας τους εαυτούς όταν έρχονται τα πολύ δύσκολα.
Ίμια 4:'Εξω από τα δόντια.Ποιοι έφταιξαν.
Τα συμπεράσματα της μελέτης του Επίτιμου Υπαρχηγού ΓΕΝ αντιναύαρχου Σήφη Μανουσογιαννάκη για τη κρίση των Ιμίων δεν θα μπορούσαν να είναι ευχάριστα. Η προχειρότητα και όπως όλα δείχνουν και οι σκοπιμότητες κυριάρχησαν απ΄ ότι φαίνεται ακόμη και σ΄ εκείνες τις κρίσιμες για το Έθνος ώρες.
Διαβάστε τα τρία προηγούμενα μέρη της ανάλυσης:
ΕΔΩ ΤΟ ΠΡΩΤΟ
ΕΔΩ ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
ΕΔΩ ΤΟ ΤΡΙΤΟ
Του ΣΗΦΗ ΜΑΝΟΥΣΟΓΙΑΝΝΑΚΗ*
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Ως προς τον τρόπο χειρισμού της κρίσης από την Τουρκία διαπιστώνεται ότι το ΣυμβούλιοΕθνικής Ασφαλείας της Τουρκίας συνεδρίασε και αποφάσισε, όπως όφειλε να πράξει, για νααντιμετωπίσει μια επερχόμενη κρίση η έστω μια κρίση που το ίδιο προκάλεσε επιδιώκονταςτην εξυπηρέτηση των εθνικών του συμφερόντων. Ο χειρισμός της κρίσεως από τουςΤούρκους υπήρξε άψογος. Η Τουρκία έχει στο ενεργητικό της ένα εξαιρετικό επιχειρησιακόεπίτευγμα. Έχει ενοποιήσει λειτουργικά τις διπλωματικές της επιδιώξεις με τη λειτουργία καιτη δράση των στρατιωτικών της μέσων.
Από τη μεριά της Ελλάδας το ΚΥΣΕΑ, αρμόδιο όργανο χειρισμού των κρίσεων δενσυνεδρίασε παρά μόνο στο τέλος της κρίσεως για να λάβει την απόφαση της αποχώρησης. Δεν συγκροτήθηκε κανένα Κυβερνητικό Συμβούλιο για να χειρισθεί την κρίση.Δεν χρησιμοποιήθηκε η γνώση και εμπειρία Ελλήνων διπλωματών. Το ουσιώδες δεν ήταν ανοι συνεδριάσεις πραγματοποιούνταν στο Εθνικό. Κέντρο Επιχειρήσεων αφού δεν επρόκειτονα πολεμήσουμε. Δεν προσφύγαμε σε κανένα Διεθνή Οργανισμό ούτε και στην ΕυρωπαϊκήΈνωση. Αρκεσθήκαμε. στην διαμεσολάβηση των Αμερικανών αλλά και εκεί κατά τρόποεπιπόλαιο.
Η κατεύθυνση που έδωσε ο Πρωθυπουργός στη συνεδρίαση της Πολιτικής Επιτροπής τοπρωί της 30ης Ιαν. «να μείνουμε όπως είμαστε και να αποφευχθούν ενέργειεςκλιμάκωσης» ενώ έδιδε ένα σαφές στίγμα των προθέσεων της Κυβέρνησης δενπροσδιόριζε πολιτικό στόχο τον οποίο οφείλαμε να έχουμε και να επιδιώκουμε, είτε μετους πολιτικούς χειρισμούς της κυβέρνησης είτε με στρατιωτικούς, αν οι πρώτοιαποτύγχαναν. Η επιμονή διατήρησης του «status quo» σε μια περιοχή δεν έχει κανένανόημα αν περιορίζεται μόνο στη χρήση πολιτικών μέσων καθόσον δεν περιέχει την πρακτικήεπιβολή της διεκδίκησης.
Δεν δόθηκαν σαφείς εντολές προς τις Ένοπλες Δυνάμεις ούτε διατηρήθηκε υψηλό επίπεδοπολιτικού ελέγχου στις στρατιωτικές επιλογές (πρώτη αρχή του χειρισμού κρίσεων).
Δεν υπήρξαν παύσεις στον ρυθμό των στρατιωτικών ενεργειών (δεύτερη αρχή τουχειρισμού κρίσεων).
Δεν υπήρξε συντονισμός διπλωματικών και στρατιωτικών κινήσεων (τρίτη αρχή τουχειρισμού κρίσεων).
Δεν υπήρξαν στρατιωτικές κινήσεις συγκεκριμένες που να είναι κατάλληλες για τουςπεριορισμένης φύσεως στόχους του χειρισμού κρίσεων-αποκλιμάκωσης (τέταρτη αρχή του χειρισμού κρίσεων). Βέβαια στην περίπτωση των Ιμίων δεν υπήρξαν καν στόχοι.
Ενώ οι δηλώσεις, τόσο του Πρωθυπουργού όσο και των Υπουργών Εξωτερικών και Άμυναςεπιβεβαίωναν τις προθέσεις της κυβερνήσεως για αποκλιμάκωση, οι στρατιωτικές κινήσειςπου διατάσσονταν με την έγκριση του ίδιου του Υπουργού Άμυνας (απόπλους του Στόλου απότους Ναυστάθμους και ανάπτυξή του στο Αιγαίο, αποχώρηση της Φρεγάτας ΥΔΡΑ από τησυμμετοχή της στις Νατοϊκές επιχειρήσεις στη Βοσνία και επιστροφή της στην Ελλάδα)έδιδαν το στίγμα της κλιμάκωσης και εκλαμβάνονταν από τον αντίπαλο ως προετοιμασίαευρείας επιθέσεως (πέμπτη αρχή του χειρισμού κρίσεων).
Η γενική κινητοποίηση των Ενόπλων Δυνάμεων που διατάχθηκε αργότερα είχε το ίδιοαποτέλεσμα όπως και η μερική επιστράτευση στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου.
Υπήρξαν πολιτικές ενέργειες που έδειχναν διάθεση αναζήτησης πολιτικής λύσεωςμέσω διαπραγματεύσεων και όχι στρατιωτικής (έκτη αρχή του χειρισμού κρίσεων) αλλά δενυπήρξαν αντίστοιχες στρατιωτικές που να υποστηρίζουν τις πολιτικές ενέργειες Και βέβαιαπώς να υπάρξουν αφού ούτε πολιτικός έλεγχος στις στρατιωτικές ενέργειες υπήρχε, ούτεσυντονισμός.
Τέλος δεν υπήρξε επιλογή πολιτικο-στρατιωτικών ενεργειών που άφηναν στοναντίπαλο την δυνατότητα εξόδου από την κρίση με παράλληλη ικανοποίηση των θεμελιωδώνσυμφερόντων του (έβδομη αρχή του χειρισμού κρίσεων).
Οι ενέργειες της Ελληνικής πλευράς τόσο για τους Τούρκους όσο και για οποιοδήποτε τρίτομάτι που παρακολουθούσε την κρίση, έδειχναν ότι η Ελλάδα άλλα έλεγε και άλλα έπραττε .
Τα στρατιωτικά μέτρα που λαμβάνονταν από την Ελλάδα (χωρίς την έγκριση του ΚΥΣΕΑ)υποχρέωναν την Τουρκία να κινητοποιηθεί. Η κινητοποίηση των Τουρκικών ναυτικώνδυνάμεων, που πάντως ήταν μικρότερη της κινητοποίησης των Ελληνικών, οδήγησε τιςΕλληνικές Ένοπλες Δυνάμεις σε πλήρη ανάπτυξη. Διατάχθηκε επιστράτευση στα νησιά τουανατολικού Αιγαίου. Όλα με την έγκριση του Υπουργού Άμυνας κατά τη στιγμή που ηΕλληνική πλευρά είχε συμφωνήσει σ’ ένα πλαίσιο διαπραγματεύσεων και είχε διαβεβαιώσειτους διαμεσολαβητές ότι επιθυμούμε την ειρηνική λύση της κρίσεως. Είχαμε μπει πλέον σεένα φαύλο κύκλο.
Η αφαίρεση της Τουρκικής σημαίας από προσωπικό των Ενόπλων Δυνάμεων, την οποίαείχαν τοποθετήσει Τούρκοι δημοσιογράφοι με μια προβοκατόρικη ενέργεια, αποτέλεσε τοπρώτο και βασικότερο λάθος.
Την σπουδαιότητα μιας τέτοιας ενέργειας γνώριζαν οι Ελληνικές αρχές και γι’ αυτό είχανθέσει ως προϋπόθεση την έγκριση του ΚΥΣΕΑ. Ο Υπουργός Άμυνας ή το Συμβούλιο Άμυναςδεν υποκαθιστά το ΚΥΣΕΑ. Αυτή η υπέρβαση αρμοδιοτήτων αλλά περισσότερο οιπειραματισμοί με τα εθνικά σύμβολα (ύψωση σημαίας, υποστολή σημαίας κ.ο.κ.) ίσωςθα έπρεπε να προβληματίσει όλη την πολιτική ηγεσία αυτού του τόπου, γιατί αποπνέει μιαεθνική ανασφάλεια ως προς τα κυριαρχικά μας δικαιώματα. Θα έπρεπε τάχα ναυψώνουμε σε κάθε σημείο της επικράτειάς μας και μια σημαία δηλωτική της κυριαρχίας τουτόπου μας; Λήφθηκε υπ΄ όψη ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να ερμηνευθεί από τους«απέναντί» μας και όχι μόνο απ΄αυτούς, ως ένδειξη αντιφατικότητας σχετικά με τηνιδιοκτησία της περιοχής; Ακόμα τι θα γινόταν αν εμείς με τη λογική της υψώσεως τηςσημαίας και εγκατάστασης φρουράς για τη φύλαξη της, βάζαμε σημαία και φρουρά σε κάθεβραχονησίδα που τοποθετούσαν Τουρκική σημαία οι δημοσιογράφοι της ΧΟΥΡΙΕΤ ή οαπέναντι χότζας;.
Η Ελληνική κυβέρνηση επιθυμούσε ειρηνική επίλυση της κρίσεως. Τρεις φορέςεπισημαίνει ο Κ.Σημίτης στο βιβλίο του (σελ. 63,65,66) ότι το πρόβλημα ήταν πολιτικό και ωςτέτοιο έπρεπε να αντιμετωπισθεί. Η Κυβερνητική Επιτροπή συμφώνησε σε συγκεκριμένοσχέδιο αποκλιμάκωσης που είχαν προτείνει οι Αμερικανοί και ανατέθηκε στον Θ.Πάγκαλονα υλοποιήσει τη συμφωνία. Αφού οι Τούρκοι απέρριψαν τις προτάσεις Πάγκαλου τί θαέπρεπε τάχα να πράξει ως Υπουργός Εξωτερικών, αντί να δίνει συνέντευξη στο ΜEGA ;
Ο Γ.Αρσένης αφού πληροφορήθηκε από τους Αμερικανούς την απόρριψη των προτάσεών μαςαπό τους Τούρκους και προειδοποιήθηκε από τον Υπουργό Εξωτερικών Perry ότι αφούεπιμένουμε στο θέμα της σημαίας οι Τούρκοι κάτι θα κάνουν τις επόμενες ώρες (εφ. ΠΑΡΟΝτης 8ης Φεβ.) μήπως όφειλε να πράξει κάτι κι αυτός συναινώντας με την ειλημμένηκυβερνητική απόφαση περί αποκλιμάκωσης;. Αντίθετα, αυτενεργώντας ερήμην του ΚΥΣΕΑ καιτου Πρωθυπουργού φάνηκε να χρησιμοποιεί τις Ένοπλες Δυνάμεις. Εύλογο το ερώτημα:Για ποιόν τάχα σκοπό; Ούτε ο Γ.Αρσένης ούτε ο Θ.Πάγκαλος μας τον αποκάλυψαν.
Εν τούτοις, και γνώση και προγενέστερη εμπειρία υπήρχε στα περισσότερα στελέχη αυτήςτης κυβέρνησης αλλά και στον Α/ΓΕΕΘΑ για τέτοιας φύσεως θέματα.
Αν ανατρέξουμε στην περίφημη κρίση του 1987 θα διαπιστώσουμε ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις,που είχαν αρθεί πάλι σε ύψιστο σημείο ετοιμότητας με αξιοζήλευτο επαγγελματισμό καιείχαν αναπτυχθεί στο Αιγαίο για να απαγορεύσουν στους Τούρκους τις έρευνες στηνΕλληνική υφαλοκρηπίδα, παρά το γεγονός ότι στο Αιγαίο δεν βρισκόταν κανένα τουρκικόπολεμικό πλοίο εκτός των δύο συνοδών του ερευνητικού, ανακλήθηκαν, γιατί είχαμε και τότεδεχθεί τις αξιώσεις του Τούρκου Πρωθυπουργού Τ.Οζαλ, που βρισκόταν μάλιστα στο Λονδίνο και διεμήνυε: «ούτε η Ελλάδα ούτε η Τουρκία θα έκαναν έρευνες πετρελαίων στο Αιγαίο έξωαπό τα χωρικά τους ύδατα».
Για ποιο λόγο άραγε κινητοποιήθηκαν οι Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας μας τότε; .Δενεισέπραξαν τάχα απαξίωση όταν πάνοπλοι βγήκαν να αντιμετωπίσουν έναν απόντααντίπαλο; Έστω κι αν παρακάμψουμε το γεγονός ότι η Τουρκική πλευρά επέβαλλε τελικά τηθέση της, δεν μπορούμε να παραγνωρίσουμε τον τρόπο με τον οποίο ο τότε ΠρωθυπουργόςΑ.Παπανδρέου βγάζοντας εθνικές κορώνες έσυρε τις Ένοπλες Δυνάμεις σε έναδονκιχωτικό κυνηγητό ανεμόμυλων. Τέτοια ευαίσθητα εθνικά θέματα έχουν καταντήσειγια τον τόπο, για τα κόμματα, για τα ΜΜΕ, ταμπού.
Έτσι οι λαϊκισμοί και οι πατερναλιστικές τάσεις του τότε πρωθυπουργού, αποσόβησαν τοαυτονόητο ορθολογικό ερώτημα. Πόσα χρήματα, πόσο ανθρώπινο δυναμικό, πόση ενέργειακατασπαταλήθηκε, και με ποιο αποτέλεσμα;.
Με κανένα τρόπο δεν θα υποστηρίξουμε ότι η παραπάνω πολιτική στάση χαρακτηρίζει μόνοτο ένα και όχι και το άλλο κόμμα εξουσίας. Επειδή με την ίδια «εθνική ευαισθησία»….πολιτεύονταν είτε ως Κυβέρνηση, είτε ως Αντιπολίτευση.
Ίσως με τέτοιου τύπου εμπειρίες κάποια μέλη της κυβέρνησης έλπιζαν νααποκομίσουν κέρδη πολιτικά εμπλέκοντας τη χώρα σε εθνικές περιπέτειες τις οποίες δενήταν ικανοί να αντιμετωπίσουν. Αν προσέξουμε το χρονικό των γεγονότων θαδιαπιστώσουμε ότι ο όλος χειρισμός της κρίσεως δίνει την εικόνα μιας κυβέρνησης στηνοποία, όσοι είχαν χρέος να συναποφασίζουν , είδαμε να αυτενεργούν και να «καπελώνουν»τη συλογικότητα με οπορτουνιστικές εσωστρέφειες. Είδαμε επίσης ότι αποποιήθηκαν και τότεμε δηλώσεις τους και αργότερα σε συνεντεύξεις τους ή σε συγγράμματά τους, τις ευθύνεςπου τους αναλογούσαν, τις οποίες επέρριψαν στις Ένοπλες Δυνάμεις και στον Α/ΓΕΕΘΑπαρασιωπώντας τις ευθύνες του πολιτικού τους προϊσταμένου.
Η πλέον ιταμή πρόκληση προς τις Ένοπλες δυνάμεις και την ηγεσία τους από τη μεριάτων πολιτικών ήταν η εις βάρος τους μομφή ότι δεν περιφρούρησαν και τα Ανατ. Ίμια μεαποτέλεσμα να μπορέσουν οι Τούρκοι να αποβιβασθούν σ αυτά.
Προβληματιζόμαστε πάνω σ’αυτό γιατί είδαμε ότι τα γεγονότα των Ιμίων δενπεριεπλάκησαν από την αποβίβαση των Τούρκων στην Δυτ. Ίμια. Αντίθετα το γεγονόςαυτό αποτελεί τον τελευταίο κρίκο της κρίσης στην περιοχή και συνέβη ενώ ήδη η Ελληνικήπολιτική ηγεσία είχε συμφωνήσει στην Αμερικάνικη πρόταση αποκλιμάκωσης.
Η μη επιτυχής στρατιωτική περιφρούρηση τους ενέχει περισσότερο πολιτική ευθύνηκαι διπλωματική καχεξία διότι τα διαπραγματευτικά παζάρια, όπως γίνονταν,σηματοδοτούσαν στους Τούρκους αδυναμία της Ελληνικής πλευράς, γι’ αυτό οι Τούρκοιέκριναν ότι με μια επιχείρηση πρόκλησης και αποφασιστικότητας θα βρίσκονταν σεπλεονεκτικότερη διαπραγματευτική θέση και de facto θα πρόβαλαν το θέμα των «γκρίζωνζωνών». Και έτσι λειτούργησαν. Η Ελληνική διπλωματία θα έπρεπε να είχε υπόψη της τηνΤουρκική τακτική και από άλλες Ελληνοτουρκικές εμπλοκές αλλά κυρίως από τον δεύτεροΑττίλα στην Κύπρο που εκτελέστηκε στη φάση των διαπραγματεύσεων.
Όταν λοιπόν κάποιος όπως η πολιτική ηγεσία αποκόβει από το σύνολο ενός προβλήματος ένακομμάτι και το χρησιμοποιεί επιλεκτικά για να συγκαλύψει ευθύνες που πρώτιστα τηςαναλογούν μας επιτρέπει να διερωτηθούμε για την ασφαλή πολιτική πλεύση της χώρας σεκρίσιμες περιστάσεις.
Γιατί τελικά δεν μπόρεσε να λειτουργήσει το ΚΥΣΕΑ σ’ αυτή τη φάση;. Όσοι έζησαν ταγεγονότα, είτε ως ένστολοι είτε ως απλοί πολίτες αλλά με πολιτική σκέψη, μπορούν νακαταλάβουν πώς ύψιστα εθνικά θέματα γίνονται αντικείμενα καπηλείας για εσωτερικέςμικροπολιτικές και κομματικές σκοπιμότητες ή ακόμα επηρεάζονται από τις προσωπικές αντιλήψεις πολιτικών παραγόντων.
Γράφει ο Ν.Κουρής στο βιβλίο του σ.93 «Παρατηρήθηκε μια μόλις αποκρυπτόμενη δυσπιστία της κορυφής της κυβέρνησης προς την ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων». Ίσως εκεί να υπήρχε η αιτία που ο Πρωθυπουργός της χώρας σε’ αυτές τις κρίσιμες στιγμές αρνήθηκε να δεχθεί σε συνεργασία τον Ναύαρχο Λ.Βασιλικόπουλο Διοικητή της ΕΥΠ βασικότατο θεσμικό παράγοντα ως εκ της ιδιότητας του αυτής.
Φαίνεται ότι ο Αμερικανός διαμεσολαβητής ήταν σαφής από την αρχή όχι πλοία όχιστρατιώτες όχι σημαίες επιστροφή στο status quo ante. Η Ελληνική πλευράστρουθοκαμήλιζε. Είχε πολιτικό κόστος γι’αυτήν η αφαίρεση της σημαίας και προσπαθούσενα κερδίσει χρόνο. Η ουσία όμως ήταν στο έδαφος, στην κυριαρχία και όχι στη σημαία.Αυτό δεν φαινόταν να την απασχολεί. Δεν επιθυμούσε, είπε, να θυσιάσει ψυχές για μιαβραχονησίδα της Ελλάδας. Γράφει ο τότε Υφυπουργός Εθνικής Άμυνας Πτέραρχος Ν.Κουρής στο βιβλίο του ΑΙΓΑΙΟ Η ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΔΙΑΜΑΧΗ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΩΝ Τέλος πρέπει να μνημονεύσουμε εδώ ότι στην κορύφωση της κρίσης των Ιμίων κάποιοι ψιθύρισαν :….Εμείς δεν θυσιάζουμε τα παιδιά μας για κάτι βράχους….και να κλάψουνε οι μανούλες και σχολιάζει Λάθος σύντροφοι !!. Οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις όμως δενείχαν αντίρρηση να θυσιαστούν υπερασπίζοντας την Ελληνική κυριαρχία και μάλιστατρία στελέχη τους θυσιάστηκαν. Ποιους τάχα εξέφραζε η κυβέρνηση σε εκείνη τησυγκυρία;
Η τελευταία δήλωση του Αμερικανού διαμεσολαβητή μετά την εγκατάσταση των Τούρκωνστρατιωτών στα Δυτ. Ίμια «εάν δεν βάλετε εναντίον των Τούρκων, αυτοί έχουν διαταγήνα μην βάλουν εναντίον των Ελλήνων. Με την αναχώρηση της Ελληνικής ναυτικήςδυνάμεως και της Ελληνικής σημαίας οι Τουρκικές δυνάμεις θα κάνουν το ίδιο. Ηπλευρά που θα ανοίξει πυρ πρώτη θα βρει απέναντι της τις ΗΠΑ» (Turkish Review ofBalkan Studies Annual 2001), έδωσε στην Ελληνική κυβέρνηση το άλλοθι για τηνταπεινωτική της απόφαση.
Συνεκτιμώντας όλο το χρονικό των Ιμίων θα αναρωτηθούμε για ποιο λόγο ο Πρωθυπουργόςστην ομιλία του στη βουλή εξέφρασε τις ευχαριστίες του στους Αμερικανούς (Σημίτης σελ΄72). Από τον τρόπο που αντέδρασε η κοινή γνώμη, το Κοινοβούλιο και ο Τύπος, οΕλληνικός λαός ένοιωσε δυσαρέσκεια θεωρώντας αυτό το «ευχαριστώ» ως ένδειξη υποτέλειαςκαι αδυναμίας της Ελληνικής πλευράς να διαχειριστεί ένα εθνικό ζήτημα, ζητώντας τηνπαρέμβαση «προστάτη» στον οποίο οφειλότανε και αποδόθηκε αυτό το ευχαριστώ. Ανλάβουμε υπόψη ότι βρισκόμαστε σε εποχές που η Ελλάδα ανήκει πλήρως στην ΕυρωπαϊκήΈνωση φαίνεται για τους Έλληνες σαν μια οπισθοδρόμηση σε μεταπολεμικές κυβερνήσεις καιμάλιστα από ένα Πρωθυπουργό με την σφραγίδα του Ευρωπαϊστή. Αν το ευχαριστώ τοεκλάβουμε ως προσωπική έκφραση ενός πολιτικού απέναντι σε κάποια δύναμη που σε εκείνητη φάση υποστήριξε την αδυναμία του για την επίλυση του ζητήματος μπορούμε να πούμεότι αυτό το προσωπικό του ευχαριστώ δεν θα έπρεπε να ειπωθεί με την ιδιότητα ενόςΠρωθυπουργού.
Η φυσική ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων δεν τήρησε τα προβλεπόμενα. Ο Α/ΓΕΕΘΑ και οιΑρχηγοί των Γενικών Επιτελείων έπρεπε να επιμείνουν στην έγκριση από το ΚΥΣΕΑ όσωνμέτρων συναγερμού και κανόνων εμπλοκής προβλέπονταν. Δεν επέμειναν και τούτο διότιθεώρησαν ότι η παρεχόμενη έγκριση του ΥΕΘΑ στις συνεδριάσεις του Συμβουλίου Άμυνας ήταν αρκετή. Δημιούργησαν έτσι στις Ένοπλες Δυνάμεις με τα μέτρα που έπαιρναν και τιςδιθυραμβικές εντολές που εξέδιδαν μια επιθετική ψυχολογία η οποία όμως με τη θλιβερήκατάληξη της κρίσεως προκάλεσε έντονο αίσθημα εθνικής ταπείνωσης.
.
*Σήφης Μανουσογιαννάκης
Επίτμιμος Υπαρχηγός ΓΕΝ
Αντιναύαρχος Π.Ν. (ε.α)
Υ.Γ. Τι ήταν όμως το Συμβούλιο Άμυνας και ποιες αρμοδιότητες είχε το αναφέραμεπεριγράφοντας το θεσμικό πλαίσιο της χώρας μας. Το 1994 που αναθεωρήθηκε ο νόμος660/77 που αφορούσε στην οργάνωση του ΥΕΘΑ δεν ακολουθήθηκε το πρότυπο τηςοργάνωσης των Υπουργείων Άμυνας των δυτικο-ευρωπαϊκών κρατών μελών του ΝΑΤΟστο οποίο είμαστε μέλη και μεταξύ των άλλων θα εξασφαλιζόταν και ηδιαλειτουργηκότητά του, αλλά αυτοσχεδιάσαμε. Τρεις νέοι θεσμοί δημιουργήθηκαν. ΤοΣυμβούλιο Άμυνας [ΣΑΜ] το Επιτελείο του Υπουργού και η Γενική ΔιεύθυνσηΕξοπλισμών [ΓΔΕ]. Και οι τρεις απέτυχαν καθώς το ΣΑΜ λειτούργησε σαν υποκατάστατοτου ΚΥΣΕΑ (Ίμια) οι δε άλλοι δυο κατάντησαν φωλιές κρατικοδίαιτων ημετέρων τωνπολιτικών κομμάτων.
Διαβάστε τα τρία προηγούμενα μέρη της ανάλυσης:
ΕΔΩ ΤΟ ΠΡΩΤΟ
ΕΔΩ ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ
ΕΔΩ ΤΟ ΤΡΙΤΟ
Του ΣΗΦΗ ΜΑΝΟΥΣΟΓΙΑΝΝΑΚΗ*
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Ως προς τον τρόπο χειρισμού της κρίσης από την Τουρκία διαπιστώνεται ότι το ΣυμβούλιοΕθνικής Ασφαλείας της Τουρκίας συνεδρίασε και αποφάσισε, όπως όφειλε να πράξει, για νααντιμετωπίσει μια επερχόμενη κρίση η έστω μια κρίση που το ίδιο προκάλεσε επιδιώκονταςτην εξυπηρέτηση των εθνικών του συμφερόντων. Ο χειρισμός της κρίσεως από τουςΤούρκους υπήρξε άψογος. Η Τουρκία έχει στο ενεργητικό της ένα εξαιρετικό επιχειρησιακόεπίτευγμα. Έχει ενοποιήσει λειτουργικά τις διπλωματικές της επιδιώξεις με τη λειτουργία καιτη δράση των στρατιωτικών της μέσων.
Από τη μεριά της Ελλάδας το ΚΥΣΕΑ, αρμόδιο όργανο χειρισμού των κρίσεων δενσυνεδρίασε παρά μόνο στο τέλος της κρίσεως για να λάβει την απόφαση της αποχώρησης. Δεν συγκροτήθηκε κανένα Κυβερνητικό Συμβούλιο για να χειρισθεί την κρίση.Δεν χρησιμοποιήθηκε η γνώση και εμπειρία Ελλήνων διπλωματών. Το ουσιώδες δεν ήταν ανοι συνεδριάσεις πραγματοποιούνταν στο Εθνικό. Κέντρο Επιχειρήσεων αφού δεν επρόκειτονα πολεμήσουμε. Δεν προσφύγαμε σε κανένα Διεθνή Οργανισμό ούτε και στην ΕυρωπαϊκήΈνωση. Αρκεσθήκαμε. στην διαμεσολάβηση των Αμερικανών αλλά και εκεί κατά τρόποεπιπόλαιο.
Η κατεύθυνση που έδωσε ο Πρωθυπουργός στη συνεδρίαση της Πολιτικής Επιτροπής τοπρωί της 30ης Ιαν. «να μείνουμε όπως είμαστε και να αποφευχθούν ενέργειεςκλιμάκωσης» ενώ έδιδε ένα σαφές στίγμα των προθέσεων της Κυβέρνησης δενπροσδιόριζε πολιτικό στόχο τον οποίο οφείλαμε να έχουμε και να επιδιώκουμε, είτε μετους πολιτικούς χειρισμούς της κυβέρνησης είτε με στρατιωτικούς, αν οι πρώτοιαποτύγχαναν. Η επιμονή διατήρησης του «status quo» σε μια περιοχή δεν έχει κανένανόημα αν περιορίζεται μόνο στη χρήση πολιτικών μέσων καθόσον δεν περιέχει την πρακτικήεπιβολή της διεκδίκησης.
Δεν δόθηκαν σαφείς εντολές προς τις Ένοπλες Δυνάμεις ούτε διατηρήθηκε υψηλό επίπεδοπολιτικού ελέγχου στις στρατιωτικές επιλογές (πρώτη αρχή του χειρισμού κρίσεων).
Δεν υπήρξαν παύσεις στον ρυθμό των στρατιωτικών ενεργειών (δεύτερη αρχή τουχειρισμού κρίσεων).
Δεν υπήρξε συντονισμός διπλωματικών και στρατιωτικών κινήσεων (τρίτη αρχή τουχειρισμού κρίσεων).
Δεν υπήρξαν στρατιωτικές κινήσεις συγκεκριμένες που να είναι κατάλληλες για τουςπεριορισμένης φύσεως στόχους του χειρισμού κρίσεων-αποκλιμάκωσης (τέταρτη αρχή του χειρισμού κρίσεων). Βέβαια στην περίπτωση των Ιμίων δεν υπήρξαν καν στόχοι.
Ενώ οι δηλώσεις, τόσο του Πρωθυπουργού όσο και των Υπουργών Εξωτερικών και Άμυναςεπιβεβαίωναν τις προθέσεις της κυβερνήσεως για αποκλιμάκωση, οι στρατιωτικές κινήσειςπου διατάσσονταν με την έγκριση του ίδιου του Υπουργού Άμυνας (απόπλους του Στόλου απότους Ναυστάθμους και ανάπτυξή του στο Αιγαίο, αποχώρηση της Φρεγάτας ΥΔΡΑ από τησυμμετοχή της στις Νατοϊκές επιχειρήσεις στη Βοσνία και επιστροφή της στην Ελλάδα)έδιδαν το στίγμα της κλιμάκωσης και εκλαμβάνονταν από τον αντίπαλο ως προετοιμασίαευρείας επιθέσεως (πέμπτη αρχή του χειρισμού κρίσεων).
Η γενική κινητοποίηση των Ενόπλων Δυνάμεων που διατάχθηκε αργότερα είχε το ίδιοαποτέλεσμα όπως και η μερική επιστράτευση στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου.
Υπήρξαν πολιτικές ενέργειες που έδειχναν διάθεση αναζήτησης πολιτικής λύσεωςμέσω διαπραγματεύσεων και όχι στρατιωτικής (έκτη αρχή του χειρισμού κρίσεων) αλλά δενυπήρξαν αντίστοιχες στρατιωτικές που να υποστηρίζουν τις πολιτικές ενέργειες Και βέβαιαπώς να υπάρξουν αφού ούτε πολιτικός έλεγχος στις στρατιωτικές ενέργειες υπήρχε, ούτεσυντονισμός.
Τέλος δεν υπήρξε επιλογή πολιτικο-στρατιωτικών ενεργειών που άφηναν στοναντίπαλο την δυνατότητα εξόδου από την κρίση με παράλληλη ικανοποίηση των θεμελιωδώνσυμφερόντων του (έβδομη αρχή του χειρισμού κρίσεων).
Οι ενέργειες της Ελληνικής πλευράς τόσο για τους Τούρκους όσο και για οποιοδήποτε τρίτομάτι που παρακολουθούσε την κρίση, έδειχναν ότι η Ελλάδα άλλα έλεγε και άλλα έπραττε .
Τα στρατιωτικά μέτρα που λαμβάνονταν από την Ελλάδα (χωρίς την έγκριση του ΚΥΣΕΑ)υποχρέωναν την Τουρκία να κινητοποιηθεί. Η κινητοποίηση των Τουρκικών ναυτικώνδυνάμεων, που πάντως ήταν μικρότερη της κινητοποίησης των Ελληνικών, οδήγησε τιςΕλληνικές Ένοπλες Δυνάμεις σε πλήρη ανάπτυξη. Διατάχθηκε επιστράτευση στα νησιά τουανατολικού Αιγαίου. Όλα με την έγκριση του Υπουργού Άμυνας κατά τη στιγμή που ηΕλληνική πλευρά είχε συμφωνήσει σ’ ένα πλαίσιο διαπραγματεύσεων και είχε διαβεβαιώσειτους διαμεσολαβητές ότι επιθυμούμε την ειρηνική λύση της κρίσεως. Είχαμε μπει πλέον σεένα φαύλο κύκλο.
Η αφαίρεση της Τουρκικής σημαίας από προσωπικό των Ενόπλων Δυνάμεων, την οποίαείχαν τοποθετήσει Τούρκοι δημοσιογράφοι με μια προβοκατόρικη ενέργεια, αποτέλεσε τοπρώτο και βασικότερο λάθος.
Την σπουδαιότητα μιας τέτοιας ενέργειας γνώριζαν οι Ελληνικές αρχές και γι’ αυτό είχανθέσει ως προϋπόθεση την έγκριση του ΚΥΣΕΑ. Ο Υπουργός Άμυνας ή το Συμβούλιο Άμυναςδεν υποκαθιστά το ΚΥΣΕΑ. Αυτή η υπέρβαση αρμοδιοτήτων αλλά περισσότερο οιπειραματισμοί με τα εθνικά σύμβολα (ύψωση σημαίας, υποστολή σημαίας κ.ο.κ.) ίσωςθα έπρεπε να προβληματίσει όλη την πολιτική ηγεσία αυτού του τόπου, γιατί αποπνέει μιαεθνική ανασφάλεια ως προς τα κυριαρχικά μας δικαιώματα. Θα έπρεπε τάχα ναυψώνουμε σε κάθε σημείο της επικράτειάς μας και μια σημαία δηλωτική της κυριαρχίας τουτόπου μας; Λήφθηκε υπ΄ όψη ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να ερμηνευθεί από τους«απέναντί» μας και όχι μόνο απ΄αυτούς, ως ένδειξη αντιφατικότητας σχετικά με τηνιδιοκτησία της περιοχής; Ακόμα τι θα γινόταν αν εμείς με τη λογική της υψώσεως τηςσημαίας και εγκατάστασης φρουράς για τη φύλαξη της, βάζαμε σημαία και φρουρά σε κάθεβραχονησίδα που τοποθετούσαν Τουρκική σημαία οι δημοσιογράφοι της ΧΟΥΡΙΕΤ ή οαπέναντι χότζας;.
Η Ελληνική κυβέρνηση επιθυμούσε ειρηνική επίλυση της κρίσεως. Τρεις φορέςεπισημαίνει ο Κ.Σημίτης στο βιβλίο του (σελ. 63,65,66) ότι το πρόβλημα ήταν πολιτικό και ωςτέτοιο έπρεπε να αντιμετωπισθεί. Η Κυβερνητική Επιτροπή συμφώνησε σε συγκεκριμένοσχέδιο αποκλιμάκωσης που είχαν προτείνει οι Αμερικανοί και ανατέθηκε στον Θ.Πάγκαλονα υλοποιήσει τη συμφωνία. Αφού οι Τούρκοι απέρριψαν τις προτάσεις Πάγκαλου τί θαέπρεπε τάχα να πράξει ως Υπουργός Εξωτερικών, αντί να δίνει συνέντευξη στο ΜEGA ;
Ο Γ.Αρσένης αφού πληροφορήθηκε από τους Αμερικανούς την απόρριψη των προτάσεών μαςαπό τους Τούρκους και προειδοποιήθηκε από τον Υπουργό Εξωτερικών Perry ότι αφούεπιμένουμε στο θέμα της σημαίας οι Τούρκοι κάτι θα κάνουν τις επόμενες ώρες (εφ. ΠΑΡΟΝτης 8ης Φεβ.) μήπως όφειλε να πράξει κάτι κι αυτός συναινώντας με την ειλημμένηκυβερνητική απόφαση περί αποκλιμάκωσης;. Αντίθετα, αυτενεργώντας ερήμην του ΚΥΣΕΑ καιτου Πρωθυπουργού φάνηκε να χρησιμοποιεί τις Ένοπλες Δυνάμεις. Εύλογο το ερώτημα:Για ποιόν τάχα σκοπό; Ούτε ο Γ.Αρσένης ούτε ο Θ.Πάγκαλος μας τον αποκάλυψαν.
Εν τούτοις, και γνώση και προγενέστερη εμπειρία υπήρχε στα περισσότερα στελέχη αυτήςτης κυβέρνησης αλλά και στον Α/ΓΕΕΘΑ για τέτοιας φύσεως θέματα.
Αν ανατρέξουμε στην περίφημη κρίση του 1987 θα διαπιστώσουμε ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις,που είχαν αρθεί πάλι σε ύψιστο σημείο ετοιμότητας με αξιοζήλευτο επαγγελματισμό καιείχαν αναπτυχθεί στο Αιγαίο για να απαγορεύσουν στους Τούρκους τις έρευνες στηνΕλληνική υφαλοκρηπίδα, παρά το γεγονός ότι στο Αιγαίο δεν βρισκόταν κανένα τουρκικόπολεμικό πλοίο εκτός των δύο συνοδών του ερευνητικού, ανακλήθηκαν, γιατί είχαμε και τότεδεχθεί τις αξιώσεις του Τούρκου Πρωθυπουργού Τ.Οζαλ, που βρισκόταν μάλιστα στο Λονδίνο και διεμήνυε: «ούτε η Ελλάδα ούτε η Τουρκία θα έκαναν έρευνες πετρελαίων στο Αιγαίο έξωαπό τα χωρικά τους ύδατα».
Για ποιο λόγο άραγε κινητοποιήθηκαν οι Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας μας τότε; .Δενεισέπραξαν τάχα απαξίωση όταν πάνοπλοι βγήκαν να αντιμετωπίσουν έναν απόντααντίπαλο; Έστω κι αν παρακάμψουμε το γεγονός ότι η Τουρκική πλευρά επέβαλλε τελικά τηθέση της, δεν μπορούμε να παραγνωρίσουμε τον τρόπο με τον οποίο ο τότε ΠρωθυπουργόςΑ.Παπανδρέου βγάζοντας εθνικές κορώνες έσυρε τις Ένοπλες Δυνάμεις σε έναδονκιχωτικό κυνηγητό ανεμόμυλων. Τέτοια ευαίσθητα εθνικά θέματα έχουν καταντήσειγια τον τόπο, για τα κόμματα, για τα ΜΜΕ, ταμπού.
Έτσι οι λαϊκισμοί και οι πατερναλιστικές τάσεις του τότε πρωθυπουργού, αποσόβησαν τοαυτονόητο ορθολογικό ερώτημα. Πόσα χρήματα, πόσο ανθρώπινο δυναμικό, πόση ενέργειακατασπαταλήθηκε, και με ποιο αποτέλεσμα;.
Με κανένα τρόπο δεν θα υποστηρίξουμε ότι η παραπάνω πολιτική στάση χαρακτηρίζει μόνοτο ένα και όχι και το άλλο κόμμα εξουσίας. Επειδή με την ίδια «εθνική ευαισθησία»….πολιτεύονταν είτε ως Κυβέρνηση, είτε ως Αντιπολίτευση.
Ίσως με τέτοιου τύπου εμπειρίες κάποια μέλη της κυβέρνησης έλπιζαν νααποκομίσουν κέρδη πολιτικά εμπλέκοντας τη χώρα σε εθνικές περιπέτειες τις οποίες δενήταν ικανοί να αντιμετωπίσουν. Αν προσέξουμε το χρονικό των γεγονότων θαδιαπιστώσουμε ότι ο όλος χειρισμός της κρίσεως δίνει την εικόνα μιας κυβέρνησης στηνοποία, όσοι είχαν χρέος να συναποφασίζουν , είδαμε να αυτενεργούν και να «καπελώνουν»τη συλογικότητα με οπορτουνιστικές εσωστρέφειες. Είδαμε επίσης ότι αποποιήθηκαν και τότεμε δηλώσεις τους και αργότερα σε συνεντεύξεις τους ή σε συγγράμματά τους, τις ευθύνεςπου τους αναλογούσαν, τις οποίες επέρριψαν στις Ένοπλες Δυνάμεις και στον Α/ΓΕΕΘΑπαρασιωπώντας τις ευθύνες του πολιτικού τους προϊσταμένου.
Η πλέον ιταμή πρόκληση προς τις Ένοπλες δυνάμεις και την ηγεσία τους από τη μεριάτων πολιτικών ήταν η εις βάρος τους μομφή ότι δεν περιφρούρησαν και τα Ανατ. Ίμια μεαποτέλεσμα να μπορέσουν οι Τούρκοι να αποβιβασθούν σ αυτά.
Προβληματιζόμαστε πάνω σ’αυτό γιατί είδαμε ότι τα γεγονότα των Ιμίων δενπεριεπλάκησαν από την αποβίβαση των Τούρκων στην Δυτ. Ίμια. Αντίθετα το γεγονόςαυτό αποτελεί τον τελευταίο κρίκο της κρίσης στην περιοχή και συνέβη ενώ ήδη η Ελληνικήπολιτική ηγεσία είχε συμφωνήσει στην Αμερικάνικη πρόταση αποκλιμάκωσης.
Η μη επιτυχής στρατιωτική περιφρούρηση τους ενέχει περισσότερο πολιτική ευθύνηκαι διπλωματική καχεξία διότι τα διαπραγματευτικά παζάρια, όπως γίνονταν,σηματοδοτούσαν στους Τούρκους αδυναμία της Ελληνικής πλευράς, γι’ αυτό οι Τούρκοιέκριναν ότι με μια επιχείρηση πρόκλησης και αποφασιστικότητας θα βρίσκονταν σεπλεονεκτικότερη διαπραγματευτική θέση και de facto θα πρόβαλαν το θέμα των «γκρίζωνζωνών». Και έτσι λειτούργησαν. Η Ελληνική διπλωματία θα έπρεπε να είχε υπόψη της τηνΤουρκική τακτική και από άλλες Ελληνοτουρκικές εμπλοκές αλλά κυρίως από τον δεύτεροΑττίλα στην Κύπρο που εκτελέστηκε στη φάση των διαπραγματεύσεων.
Όταν λοιπόν κάποιος όπως η πολιτική ηγεσία αποκόβει από το σύνολο ενός προβλήματος ένακομμάτι και το χρησιμοποιεί επιλεκτικά για να συγκαλύψει ευθύνες που πρώτιστα τηςαναλογούν μας επιτρέπει να διερωτηθούμε για την ασφαλή πολιτική πλεύση της χώρας σεκρίσιμες περιστάσεις.
Γιατί τελικά δεν μπόρεσε να λειτουργήσει το ΚΥΣΕΑ σ’ αυτή τη φάση;. Όσοι έζησαν ταγεγονότα, είτε ως ένστολοι είτε ως απλοί πολίτες αλλά με πολιτική σκέψη, μπορούν νακαταλάβουν πώς ύψιστα εθνικά θέματα γίνονται αντικείμενα καπηλείας για εσωτερικέςμικροπολιτικές και κομματικές σκοπιμότητες ή ακόμα επηρεάζονται από τις προσωπικές αντιλήψεις πολιτικών παραγόντων.
Γράφει ο Ν.Κουρής στο βιβλίο του σ.93 «Παρατηρήθηκε μια μόλις αποκρυπτόμενη δυσπιστία της κορυφής της κυβέρνησης προς την ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων». Ίσως εκεί να υπήρχε η αιτία που ο Πρωθυπουργός της χώρας σε’ αυτές τις κρίσιμες στιγμές αρνήθηκε να δεχθεί σε συνεργασία τον Ναύαρχο Λ.Βασιλικόπουλο Διοικητή της ΕΥΠ βασικότατο θεσμικό παράγοντα ως εκ της ιδιότητας του αυτής.
Φαίνεται ότι ο Αμερικανός διαμεσολαβητής ήταν σαφής από την αρχή όχι πλοία όχιστρατιώτες όχι σημαίες επιστροφή στο status quo ante. Η Ελληνική πλευράστρουθοκαμήλιζε. Είχε πολιτικό κόστος γι’αυτήν η αφαίρεση της σημαίας και προσπαθούσενα κερδίσει χρόνο. Η ουσία όμως ήταν στο έδαφος, στην κυριαρχία και όχι στη σημαία.Αυτό δεν φαινόταν να την απασχολεί. Δεν επιθυμούσε, είπε, να θυσιάσει ψυχές για μιαβραχονησίδα της Ελλάδας. Γράφει ο τότε Υφυπουργός Εθνικής Άμυνας Πτέραρχος Ν.Κουρής στο βιβλίο του ΑΙΓΑΙΟ Η ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΔΙΑΜΑΧΗ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΩΝ Τέλος πρέπει να μνημονεύσουμε εδώ ότι στην κορύφωση της κρίσης των Ιμίων κάποιοι ψιθύρισαν :….Εμείς δεν θυσιάζουμε τα παιδιά μας για κάτι βράχους….και να κλάψουνε οι μανούλες και σχολιάζει Λάθος σύντροφοι !!. Οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις όμως δενείχαν αντίρρηση να θυσιαστούν υπερασπίζοντας την Ελληνική κυριαρχία και μάλιστατρία στελέχη τους θυσιάστηκαν. Ποιους τάχα εξέφραζε η κυβέρνηση σε εκείνη τησυγκυρία;
Η τελευταία δήλωση του Αμερικανού διαμεσολαβητή μετά την εγκατάσταση των Τούρκωνστρατιωτών στα Δυτ. Ίμια «εάν δεν βάλετε εναντίον των Τούρκων, αυτοί έχουν διαταγήνα μην βάλουν εναντίον των Ελλήνων. Με την αναχώρηση της Ελληνικής ναυτικήςδυνάμεως και της Ελληνικής σημαίας οι Τουρκικές δυνάμεις θα κάνουν το ίδιο. Ηπλευρά που θα ανοίξει πυρ πρώτη θα βρει απέναντι της τις ΗΠΑ» (Turkish Review ofBalkan Studies Annual 2001), έδωσε στην Ελληνική κυβέρνηση το άλλοθι για τηνταπεινωτική της απόφαση.
Συνεκτιμώντας όλο το χρονικό των Ιμίων θα αναρωτηθούμε για ποιο λόγο ο Πρωθυπουργόςστην ομιλία του στη βουλή εξέφρασε τις ευχαριστίες του στους Αμερικανούς (Σημίτης σελ΄72). Από τον τρόπο που αντέδρασε η κοινή γνώμη, το Κοινοβούλιο και ο Τύπος, οΕλληνικός λαός ένοιωσε δυσαρέσκεια θεωρώντας αυτό το «ευχαριστώ» ως ένδειξη υποτέλειαςκαι αδυναμίας της Ελληνικής πλευράς να διαχειριστεί ένα εθνικό ζήτημα, ζητώντας τηνπαρέμβαση «προστάτη» στον οποίο οφειλότανε και αποδόθηκε αυτό το ευχαριστώ. Ανλάβουμε υπόψη ότι βρισκόμαστε σε εποχές που η Ελλάδα ανήκει πλήρως στην ΕυρωπαϊκήΈνωση φαίνεται για τους Έλληνες σαν μια οπισθοδρόμηση σε μεταπολεμικές κυβερνήσεις καιμάλιστα από ένα Πρωθυπουργό με την σφραγίδα του Ευρωπαϊστή. Αν το ευχαριστώ τοεκλάβουμε ως προσωπική έκφραση ενός πολιτικού απέναντι σε κάποια δύναμη που σε εκείνητη φάση υποστήριξε την αδυναμία του για την επίλυση του ζητήματος μπορούμε να πούμεότι αυτό το προσωπικό του ευχαριστώ δεν θα έπρεπε να ειπωθεί με την ιδιότητα ενόςΠρωθυπουργού.
Η φυσική ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων δεν τήρησε τα προβλεπόμενα. Ο Α/ΓΕΕΘΑ και οιΑρχηγοί των Γενικών Επιτελείων έπρεπε να επιμείνουν στην έγκριση από το ΚΥΣΕΑ όσωνμέτρων συναγερμού και κανόνων εμπλοκής προβλέπονταν. Δεν επέμειναν και τούτο διότιθεώρησαν ότι η παρεχόμενη έγκριση του ΥΕΘΑ στις συνεδριάσεις του Συμβουλίου Άμυνας ήταν αρκετή. Δημιούργησαν έτσι στις Ένοπλες Δυνάμεις με τα μέτρα που έπαιρναν και τιςδιθυραμβικές εντολές που εξέδιδαν μια επιθετική ψυχολογία η οποία όμως με τη θλιβερήκατάληξη της κρίσεως προκάλεσε έντονο αίσθημα εθνικής ταπείνωσης.
.
*Σήφης Μανουσογιαννάκης
Επίτμιμος Υπαρχηγός ΓΕΝ
Αντιναύαρχος Π.Ν. (ε.α)
Υ.Γ. Τι ήταν όμως το Συμβούλιο Άμυνας και ποιες αρμοδιότητες είχε το αναφέραμεπεριγράφοντας το θεσμικό πλαίσιο της χώρας μας. Το 1994 που αναθεωρήθηκε ο νόμος660/77 που αφορούσε στην οργάνωση του ΥΕΘΑ δεν ακολουθήθηκε το πρότυπο τηςοργάνωσης των Υπουργείων Άμυνας των δυτικο-ευρωπαϊκών κρατών μελών του ΝΑΤΟστο οποίο είμαστε μέλη και μεταξύ των άλλων θα εξασφαλιζόταν και ηδιαλειτουργηκότητά του, αλλά αυτοσχεδιάσαμε. Τρεις νέοι θεσμοί δημιουργήθηκαν. ΤοΣυμβούλιο Άμυνας [ΣΑΜ] το Επιτελείο του Υπουργού και η Γενική ΔιεύθυνσηΕξοπλισμών [ΓΔΕ]. Και οι τρεις απέτυχαν καθώς το ΣΑΜ λειτούργησε σαν υποκατάστατοτου ΚΥΣΕΑ (Ίμια) οι δε άλλοι δυο κατάντησαν φωλιές κρατικοδίαιτων ημετέρων τωνπολιτικών κομμάτων.
