Εξορθολογισμός του οργανογράμματος και εξέλιξη των αξιωματικών, Άρθρο του Νικόλαου Μπλάνη

Police-Voice blog ➤

Ανοιχτή επιστολή προς τον Υπουργό Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη 1. Η αστυνομία νοούμενη ως θεσμός προληπτικής αποτροπής του εγκλήματος επαναπροσδιορίζεται σε παγκόσμια κλίμακα. Η πολυπλοκότητα και τα νέα προβλήματα των ανοικτών κοινωνιών της εποχής μας,...

η διάρρηξη του κοινωνικού ιστού στις μεγάλες πόλεις, το άνοιγμα των συνόρων, η εκμετάλλευση της νέας τεχνολογίας στην τέλεση του εγκλήματος και η «επαγγελματική  εξέλιξή» του, καθιστούν επιτακτική την ανάγκη του διαρκούς θεσμικού-τεχνολογικού εκσυγχρονισμού της.

2. Οι αστυνομικές δυνάμεις παράγουν το μοναδικό  αγαθό ή, καλύτερα, προσφέρουν τη μοναδική υπηρεσία, που είναι η τήρηση της δημόσιας τάξης και ασφάλειας, με άλλα λόγια η «εσωτερική ασφάλεια», ο αναγκαίος όρος για κάθε παραγωγική και επενδυτική δραστηριότητα. Στη σημερινή εποχή τα εν λόγω προβλήματα επιτείνονται εξαιτίας της οικονομικής κρίσης-χρεοκοπίας, που αντιμετωπίζει η χώρα μας. Η τελευταία ανέδειξε και τα προβλήματα θεσμών, αρχών και αξιών και την ανάγκη μεταρρυθμίσεων στη δημόσια διοίκηση, επομένως και στην αστυνομία.

3. Σε άρθρο μας  με τίτλο: «Το μάνατζμεντ ως μοχλός αναβάθμισης του αστυνομικού λειτουργήματος» (Αστυνομική Επιθεώρηση, Δεκέμβριος 1997,σελ.762) αναφέραμε τα προβλήματα στη λειτουργία της αστυνομίας και τους κυριότερους στόχους, των οποίων πρέπει να επιδιωχθεί η υλοποίηση. Δυστυχώς και σήμερα τα υφιστάμενα  προβλήματα και οι στόχοι που πρέπει να επιτευχθούν παραμένουν. Πρόσφατα  ο  ν. 4249/2014 δημιούργησε τεράστια ζητήματα (αφού  καταρτίσθηκε από ανθρώπους άσχετους εκτός επιτελείου) και  ανέδειξε τα διαχρονικά προβλήματα στην οργάνωση της αστυνομίας. Χρειάστηκε νέα νομοθετική παρέμβαση (άρθρο 231 του ν.4281/2014) για την επίλυση κάποιων από αυτά και εκκρεμεί η έκδοση των οργανωτικών κανονιστικών πράξεων. Δυστυχώς αυτό που παρατηρούμε είναι ο υδροκεφαλισμός και ο συγκεντρωτισμός, πράγμα το οποίο ακυρώνει την ποιότητα. Η ολική ποιότητα και οι πρωτοβουλίες των υπαλλήλων είναι αναγκαίοι όροι για να κάνουν ένα οργανισμό να «πετάξει»  (βλ. Α.Σπανό, Ολική Ποιότητα, εκδ.Γαλαίος  1995, σελ.14 επ. και James A. Belasco-Ralph C. Stayer,Το Πέταγμα του Βούβαλου, εκδ.Κριτική 2000,σελ.42 επ.)

4. Θα εστιάσουμε ειδικότερα στην οργάνωση, τη μη ορθολογιστική αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού και το καθεστώς εξέλιξης των αξιωματικών. Το πρώτο θέμα που τίθεται είναι ότι πρέπει να δοθεί ένα τέλος στην έξοδο των στελεχών της αστυνομίας (αλλά και των Ενόπλων Δυνάμεων) κάτω των 58 ετών στη σύνταξη. Είναι βέβαιο ότι κανείς δεν θέλει οι φορολογούμενοι να πληρώνουν νέους σε ηλικία συνταξιούχους και ότι κανείς δεν θέλει να βλέπει ανενεργό ένα από τα πιο παραγωγικά δυναμικά της χώρας. Υπενθυμίσουμε ότι σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 13 του ν.4249/2014, όπως συμπληρώθηκε με αυτές του άρθρου 231 του ν.4281/2014, (πρώην άρθρο 9 του ν.2800/2000) το αστυνομικό προσωπικό της αστυνομίας έχει ιεραρχία  «αντίστοιχη της στρατιωτικής».

5. Ήδη το Γ.Ε.ΕΘ.Α. προχώρησε στη κατάρτιση σχεδίου νόμου που αποσκοπεί σε μία σύγχρονη και μακρόπνοη προοπτική θεώρηση του πλαισίου εξέλιξης των στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων. Σύμφωνα με αυτό  ο χρόνος παραμονής ανά βαθμό έχει ως εξής:

α. Ανθυπολοχαγοί και αντίστοιχοι  4 έτη.
β.  Υπολοχαγοί και αντίστοιχοι 5 έτη .
γ.  Λοχαγοί και αντίστοιχοι 6 έτη. 
δ.  Ταγματάρχες και αντίστοιχοι 6 έτη.

ε.  Αντισυνταγμάρχες και αντίστοιχοι 6 έτη.

στ.Συνταγματάρχες και αντίστοιχοι 4 έτη.

Σε περίπτωση που δεν καταστεί δυνατή η προαγωγή υποστρατήγων και ταξιαρχών και αντίστοιχων, λόγω έλλειψης κενών οργανικών θέσεων, μετά την παραμονή τεσσάρων (4) ετών στον βαθμό και συνταγματαρχών και αντιστοίχων μετά την παραμονή έξι (6) ετών στον βαθμό, τίθενται σε αυτεπάγγελτη αποστρατεία ως ευδοκίμως τερματίσαντες τη σταδιοδρομία τους ή τίθενται Εκτός Οργανικών Θέσεων (Ε.Ο.Θ.), εφόσον το επιθυμούν. Δηλαδή, παραμένουν στην ενεργό υπηρεσία με τον βαθμό που φέρουν και δεν αποστρατεύονται. Επίσης, αντιστράτηγοι και αντίστοιχοι μετά τη συμπλήρωση δύο (2) ετών παραμονής στον βαθμό κρίνονται ως ευδοκίμως τερματίσαντες την υπηρεσία τους και αποστρατεύονται αυτεπάγγελτα από το Σ.Α.Γ.Ε. Εξαιρούνται οι αρχηγοί των Γενικών Επιτελείων. 
Σημαντικό θέμα στο νέο σχέδιο νομού είναι και οι προστιθέμενες νέες κρίσεις του «διατηρητέου υπό προαγωγή», του «προακτέου στον ανώτερο σε αποστρατεία βαθμό» και του «μη προακτέου στον ανώτερο σε αποστρατεία βαθμό».  
Επίσης προβλέπεται μείωση των οργανικών θέσεων των ανωτάτων αξιωματικών κατά 20%.  Αυτό θα έπρεπε να είχε γίνει, όχι σήμερα, αλλά χθες, στην Αστυνομία που έχει σοβαρότερο πρόβλημα, όπως θα αναλύσουμε παρακάτω. Και ακόμη για δημοσιονομικούς λόγους και ως αντίβαρο στις μειώσεις μισθών και συντάξεων.

6. Στην αστυνομία ο χρόνος παραμονής ανά βαθμό για προαγωγή, όπως  ορίζεται στο άρθρο 15 του π.δ.24/1997, είναι μικρότερος κατά δύο(2) έτη κατά μέσο όρο, από ότι στις ΄Ενοπλες Δυνάμεις. Προβλέπεται όμως και προαγωγή ανεξαρτήτως ύπαρξης κενών οργανικών θέσεων εάν έχουν συμπληρώσει οκτώ (8) έτη στο βαθμό ή τον ακόλουθο χρόνο πραγματικής συνολικής υπηρεσίας αξιωματικού:
α.Υπαστυνόμοι Α΄ 10 έτη.

β. Αστυνόμοι Β΄13 έτη.

γ. Αστυνόμοι Α΄ 18 έτη.

δ. Αστυνομικοί Υποδιευθυντές 27  έτη.

7. Οι προαγωγές αυτές εκτός οργανικών θέσεων δημιουργούν μια ανώμαλη (ανάποδης μορφής-διογκωμένης στην κορυφή)  πυραμίδα και σοβαρά προβλήματα στην κινητικότητα (μεταθέσεις), αφού αναιρούν στην ουσία την αρχή της οργανικότητας των θέσεων, όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 1 του π.δ. 100/2003 (μετακίνηση σε αντίστοιχη του βαθμού κενή οργανική θέση). Και το σοβαρότερο οδηγούν στην έξοδο-αποστρατεία νέους αξιωματικούς χωρίς τη συμπλήρωση  του συντάξιμου χρόνου.

8. Εξάλλου οι οργανικές θέσεις στη αστυνομία, τα τελευταία χρόνια, αυξήθηκαν υπέρμετρα και δυσανάλογα των αναγκών ήτοι:

α) Η οργανική δύναμη της Αστυνομίας με την ενοποίηση το 1984 ήτανε (άρθρο 23 ν.1481/1984):
Αντιστράτηγοι 5
Υποστράτηγοι 21
(ο βαθμός του Ταξίαρχου είχε καταργηθεί)
Σύνολο Ανωτάτων 26
Αστυνομικοί Διευθυντές 125

β) Με τη νέα αναδιάρθρωση το 2000 ήτανε (άρθρο 19 ν.2800/2000):
Αντιστράτηγοι 4
Υποστράτηγοι 14
Ταξίαρχοι       40
Σύνολο Ανωτάτων 58 ( επιπλέον 32 ήτοι υπερδιπλασιάστηκαν)
Αστυνομικοί Διευθυντές 160 (επιπλέον 35)

γ) Σήμερα οι Ανώτατοι Αξιωματικοί είναι:
Αντιστράτηγοι 5
Υποστράτηγοι 20
Ταξίαρχοι      65
Σύνολο         90
Αστυνομικοί Διευθυντές 230.

9. Η αναθεώρηση του οργανογράμματος θα πρέπει να γίνει και για λόγους οργανωτικούς-μάνατζμεντ, όπως παραπάνω αναφέρθηκε. Για παράδειγμα το επιτελείο του Αρχηγείου της αστυνομίας (με τις ίδιες διευθύνσεις και το ίδιο έργο-αντικείμενο) πριν από 5-6 χρόνια είχε τρεις (3) Κλάδους και διευθύνονταν από έναν (1) επιτελάρχη-αντιστράτηγο και τρεις (3) κλαδάρχες-υποστρατήγους, δηλαδή σύνολο τέσσερις (4) στρατηγούς. Σήμερα το επιτελείο έχει πέντε (5) (;) κλάδους, δηλαδή διευθύνεται από έξι (6) στρατηγούς! Αν εδώ προσθέσουμε και τους δύο(2) βοηθούς του επιτελάρχη, έχουμε σύνολο οκτώ (8) στρατηγούς! Αυτό δεν αποτελεί αποκέντρωση και ποιότητα οργάνωσης-διοίκησης! Εν προκειμένω τίθεται το ερώτημα. Τα εν λόγω προβλήματα δεν τα γνωρίζουν και δεν τα αντιλαμβάνονται οι αξιωματικοί του επιτελείου; Δεν μπορούν να προτείνουν λύσεις; Η απάντηση δίνεται στην επόμενη παράγραφο.

10. Η αποτελεσματικότητα της διοίκησης επηρεάζεται από το «σύνδρομο της γραφειοκρατίας». Ο όρος γραφειοκρατία χρησιμοποιείται για να χαρακτηρίσει τα λιγότερο αποτελεσματικά τμήματα αυτής, όπως αναφέρει ο  αείμνηστος αμερικανός οικονομολόγος John Kenneth Galbraith  στο έργο του «The Good Society» (Η καλή κοινωνία). Ο ίδιος αναφέρει ότι, το πρώτο ελάττωμα και το πιο φανερά δυσμενές για τους οργανισμούς, είναι το ότι  «η πειθαρχία αντικαθιστά τη σκέψη». Η πειθαρχία είναι αναπόφευκτη. Όμως το άτομο που συμβιβάζεται πλήρως σχολιάζεται, με κάποια πολύ στενή μεταφορική έννοια, ως «ένας καλός στρατιώτης». Βέβαια, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η δημιουργική σκέψη καταπιέζεται και συχνά αντικαθίσταται από το σύστημα επιβολής της πειθαρχίας. Ο άντρας ή η γυναίκα διαφορετικών απόψεων-που διακρίνει την αδυναμία ή το λάθος και  προβλέπει την ανάγκη για αλλαγή- μπορεί να θεωρηθεί μη συνεργάσιμο άτομο, ανεύθυνο και εκκεντρικό. Με μια προσφιλή έκφραση, αυτός ή αυτή «δεν είναι χρήσιμο άτομο». Κάπως έτσι και  ο επιτελής της αστυνομίας (ανεξάρτητα αν έχει ή όχι την ικανότητα) δεν προτείνει τις απαραίτητες αλλαγές-λύσεις και υπάρχει στασιμότητα και  αδράνεια.

11. Συμπερασματικά τυγχάνει αδήριτη  ανάγκη να προωθηθούν ρυθμίσεις που θα περιλαμβάνουν τουλάχιστον:
α. Περισσότερο χρόνο παραμονής των αξιωματικών, ιδίως στους κατώτερους βαθμούς, ώστε να αποκτούν εμπειρία και συντάξιμο χρόνο.                                                                                   
β. Κατάργηση της δυνατότητας προαγωγής ανεξαρτήτως ύπαρξης κενών οργανικών θέσεων.                                          
γ. Μείωση των οργανικών θέσεων των ανωτάτων αξιωματικών και Αστυνομικών Διευθυντών.                                                    
δ. Απλούστευση του οργανογράμματος των Υπηρεσιών,  λιγότερες  και ευέλικτες δομές, ενοποίηση των Διευθύνσεων και Τμημάτων με ομοειδές αντικείμενο και ενίσχυση των περιφερειακών και μάχιμων Υπηρεσιών.

ε. Υπαγωγή των αυτοτελών κεντρικών Υπηρεσιών στις υφιστάμενες-αντίστοιχες οργανωτικές δομές και όχι σε μονοπρόσωπα όργανα, ώστε να επιτυγχάνεται ο αναγκαίος συντονισμός, έλεγχος και η ενότητα της προσταγής (clear  chain of command).

6 Νοεμβρίου  2014

(Ο Νικόλαος Αθ. Μπλάνης είναι Αντιστράτηγος Αστυνομίας ε.α. Επίτιμος Προϊστάμενος του Κλάδου Οργάνωσης και Ανθρώπινου  Δυναμικού/Α.Ε.Α./Υ.Δ.Τ. και Πτυχιούχος Νομικής Σχολής Αθηνών)

http://staratalogia

Πηγή ➤