Σαράντα χρόνια από τότε, πολλά έχουν αλλάξει στη ζωή των ανθρώπων, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Το 2004 οι Ελληνοκύπριοι απέρριψαν το σχέδιο Ανάν για λύση του κυπριακού, αλλά ένα μήνα μετά η Κύπρος, αν και de facto διχοτομημένη, έγινε πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Παρόλα αυτά η τραγωδία του 1974 είναι χαραγμένη στις καρδίες και στις ψυχές των ανθρώπων που την βίωσαν με οδυνηρό τρόπο. Πολλοί από αυτούς τη βιώνουν ακόμη καθημερινά. Είναι οι συγγενείς των αγνοουμένων και οι εγκλωβισμένοι της Καρπασίας.
Το απογοητευτικό είναι ότι στον ορίζοντα δεν διαφαίνεται σημάδι αισιοδοξίας για μια βιώσιμη και λειτουργική λύση του Κυπριακού, με την οποία θα τερματιστεί η τουρκική στρατιωτική παρουσία και η διαίρεση της Κύπρου.
Τα πολιτικά κόμματα, με διακηρύξεις τους καταδικάζουν τη συνεχιζόμενη κατοχή και διαίρεση της Κύπρου και καταγγέλλουν τις βαρβαρότητες του Αττίλα, τον ξεριζωμό, την καταστροφή της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, τον εποικισμό και όλες τις αποσχιστικές ενέργειες.
Επισημαίνουν παράλληλα ότι 40 χρόνια μετά, οι πληγές παραμένουν ανοικτές αφού οι πρόσφυγες δεν μπορούν να επιστρέψουν στις πατρογονικές εστίες, οι εγκλωβισμένοι υποφέρουν την καταπίεση του Τούρκου κατακτητή και οι συγγενείς των αγνοουμένων ζουν ακόμα το δράμα της αναμονής για τη διακρίβωση της τύχης των αγαπημένων τους…
Τα ιστορικά γεγονότα της πρώτης φάσης της επιχείρησης Αττίλας στην Κύπρο :
20 Ιουλίου, Αθήνα ώρα 00:01 Υπουργείο Εθνικής Αμύνης, Γενικά Επιτελεία, αρχηγεία Σωμάτων Ασφαλείας και υπουργείο Εξωτερικών βρίσκονται σε ενισχυμένη επιφυλακή.
Κύπρος: Στη Κύπρο ο σχηματισμός των εντοπισμένων 11 στόχων πλησιάζει αργά την προβλεπόμενη ακτή Κερύνειας με ταχύτητα 10 κόμβων. Ακολουθεί σειρά σηματικών αναφορών, υπό μορφή κραυγών, επί της προοδευτικά φθίνουσας απόστασης και προσέγγισης αυτών, από τη Ναυτική Διοίκηση Κύπρου, υπό τον αντιπλοίαρχο Γ. Παπαγιάννη.
- Ώρα 03:30 Αναφέρεται απόσταση 20 μιλίων...
- Ώρα 04:00 Αναφέρεται απόσταση 15 μιλίων... Απάντηση καμία, ο Παπαγιάννης θέτει όλες τις ναυτικές μονάδες σε συναγερμό.
- Ώρα 04:30 Αναφέρεται απόσταση 10 μιλίων (δηλαδή εντός χωρικών υδάτων), ...Απάντηση από Αθήνα ...καμία. Ο Παπαγιάνης διατάζει τις δύο ελληνικές τορπιλακάτους που ελλιμενίζονται στη περιοχή να πλεύσουν προς αναγνώριση στόχων και σε πλήρη ετοιμότητα οπλισμού. Αν δεχθούν επίθεση ν΄ αμυνθούν.
- Ώρα 05:00 Αναφέρεται απόσταση 5 μιλίων.... Ταυτόχρονα αναφέρεται ισχυρή αεροπορική επιδρομή. οι δύο τορπιλάκατοι βυθίζονται υπό τα πυρά των πλοίων και των αεροσκαφών, ενώ λίγο μετά....αναφέρεται προσέγγιση ακτής....προσγειάλωση.
- Ώρα 05.30 ή 05:45 Αναφέρεται έναρξη αποβατικής δραστηριότητας και πτώση αλεξιπτωτιστών.
Κατόπιν της τελευταίας αναφοράς υπάρχουν συγκεχυμένες πληροφορίες. Κατά μία πηγή την αυτή ώρα με την αναγγελία της τουρκικής απόβασης δόθηκε η πρώτη διαταγή "αντίστασης μέχρις εσχάτων", χωρίς να διευκρινίζεται από ποιον προς ποιους. Κατ΄ άλλη πηγή υπήρξε κενό, εν αναμονή διαταγών. Κατά τρίτη πηγή οι ευρισκόμενες στη περιοχή της Κερύνειας δυνάμεις της ΕΛΔΥΚ άρχισαν αυτοβούλως αντίσταση, λίγο αργότερα, μετά από τον δεχόμενο αεροπορικό βομβαρδισμό του στρατοπέδου τους.
Κρίνεται αναγκαίο να διευκρινιστεί πως αν όντως έτσι είχε συμβή, τότε κάκιστα γίνεται λόγος για "απόβαση", αφού δεν υπήρξε ταυτόχρονη αντίσταση, αντί του ορθού εν προκειμένω όρου "αποβίβαση" των τουρκικών δυνάμεων, όπως π.χ. τουριστών επιβατών! (Κατόπιν αυτού στη συνέχεια του άρθρου ακολουθείται η χρήση του ορθού όρου "αποβίβαση").
Ώρα 06:00, σχηματίζεται το πρώτο τουρκικό προγεφύρωμα στη περιοχή Πενταμίλι της Κύπρου, από περίπου 600 Τούρκους που αποβιβάστηκαν από μοίρα πέντε αποβατικών σκαφών τύπου LCD και LCU που προηγουμένως είχε κινηθεί για προσγειάλωση στη βραχώδη ακτή της Γλυκιωτίσσης. Η σφοδρή αντίσταση όμως της ΕΛΔΥΚ στο σημείο εκείνο υπήρξε αποφασιστική, εκ της τουρκικής δύναμης που αποβιβάστηκε φέρονται να επέζησαν περί τους 100 - 120 στρατιώτες, που διατήρησαν όμως το προγεφύρωμα.
Άγκυρα: Στο μεταξύ στην Άγκυρα παρά τις διαβεβαιώσεις που είχε δώσει το προηγούμενο βράδυ ο Ετζεβίτ στον Σίσκο, σπεύδει ο ίδιος στο ξενοδοχείο που αναπαυόταν ο δεύτερος και αφυπνίζοντάς τον περί τις 04:45 φέρεται να του δήλωσε:
- "Λυπούμαι πολύ, αλλά η κυβέρνησή μας δεν μπορεί ν΄ αποτρέψει την εισβολή, η οποία και θα γίνει".
- "Δώσε μου 4 ώρες χρόνο δράσης" φέρεται ν΄ απάντησε εναγωνίως ο Σίσκο.
- "Θα σας δώσω, όχι 4 αλλά και 104 ώρες, μετά όμως την πραγματοποίηση της απόβασης", ανταπάντησε ο Ετζεβίτ.
(Σχόλιο: ο όρος κυβέρνησή μας, αντί κυβέρνησή μου, εκ μέρους του Ετζεβίτ αποκαλύπτει σαφέστατα το τότε ρόλο της τουρκικής στρατιωτικής ηγεσίας, εξ ου και η υπαναχώρησή του. Σημειώνεται επίσης ότι την ώρα που διαδραματίζονταν αυτά, τα τουρκικά αποβατικά απείχαν μόλις 7,5 μίλια από την ακτή της Κερύνειας).
Στη συνέχεια ο Σίσκο φέρεται να μετέβη στην Αμερικανική Πρεσβεία και δύο ώρες μετά πέταγε για Αθήνα με σκοπό την αποφυγή εχθροπραξιών. Ίσως να ειδοποίησε την Αθήνα για αναμονή λήψης αποφάσεων μέχρι της άφιξής του και έτσι να "δικαιολογείται" η καθυστέρηση της ελληνικής αντίδρασης.
Ώρα 06:15 Ο Έλληνας πρέσβης στην Άγκυρα τηλεγραφεί, με κρύπτο "αστραπιαίο σήμα"(*), προς υπουργείο Εξωτερικών:
"Ώραν 05:45 κληθείς κατεπειγόντως συνηντήθην με κ. Γκιουνές όστις μοι ανακοίνωσεν εξής: Τουρκική κυβέρνησις πληροφορεί ελληνικήν κυβέρνησιν ότι απεφάσισε κάμη χρήσιν άρθρου 4, εδάφ. 2 Συνθήκης Εγγυήσεως. Ενέργεια αύτη τουρκικής κυβερνήσεως τοποθετείται αυστηρώς εντός πλαισίου συμβατικής ταύτης διατάξεως και αποβλέπει εις επαναφοράν εις κατάστασιν πραγμάτων οριζομένην εν ειρημένη συνθήκη. Προστίθεται ότι κατά συνομιλίας μετά κ. Σίσκο διαβεβαιώσαμεν τούτον ότι τουρκικά στρατεύματα δεν θ΄ ανοίξουν ποτέ πυρ εφόσον το αυτό πράξουν δυνάμεις αίτινες ευρίσκονται εν νήσω. Επαναλαμβάνεται ότι δια της ενεργείας αυτής τουρκική κυβέρνησις δεν αποβλέπει ποσώς έλθη ένοπλον ρήξιν μετά Ελλάδος και ελπίζει έτι ότι εν συνεχεία ενεργείας αυτής έδαφος συνεννοήσεως θα ηδύνατο δημιουργηθή ευχερέστερον. Τουρκική κυβέρνησις επαναλαμβάνει απόψεις της περί ανάγκης καλών σχέσεων μεταξύ δύο μελών του ΝΑΤΟ, συγκεκριμένως Τουρκίας και Ελλάδος. - Κοσμαδόπουλος"(sic)
(*) Αστραπιαίο σήμα χαρακτηρίζεται εκείνο που από την έκδοσή του μέχρι την ανάγνωσή του από τον παραλήπτη δεν πρέπει να υπερβεί χρόνος περισσότερο από τρία μόλις λεπτά της ώρας. Ο χαρακτηρισμός "αστραπιαίο" είναι ο μέγιστος βαθμός προτεραιότητας των διακινουμένων σημάτων. Η διαβίβαση αστραπιαίου διακόπτει υποχρεωτικά οποιαδήποτε τυχόν άλλη. Διεθνώς χαρακτηρίζεται "Φλας".
Μετά την αποστολή του παραπάνω κρυπτο-τηλετυπήματος ο πρέσβης περίμενε εναγωνίως κάποια απάντηση. Ανά 15 λεπτά ρωτούσε τους τηλετυπιστές του ΥΠ.ΕΞ αν υπάρχει τίποτε νεότερο. Περί τις 08:00 ζήτησε τελικά να μάθει τι μεταδίδει το ράδιο στην Αθήνα. Η απάντηση που έλαβε ήταν: Ο (σταθμός) Αθηνών: μεταδίδει τραγούδια, το Δεύτερο (πρόγραμμα): δημοτικά κρητικά και ο των Ενόπλων (Δυνάμεων): εωθινή (= πρωινή) γυμναστική! Αν είναι δυνατόν! μουρμούρισε. Τελικά λίγο πριν το μεσημέρι έλαβε την ακόλουθη απάντηση:
"Από ΥΠ.ΕΞ προς Α.Ε. κον Κοσμαδόπουλον. Κατόπιν τουρκικής επιθέσεως εν Κύπρω ζητήσατε υμέτερα διαβατήρια και επιστρέψατε Αθήνας. - Κυπραίος"(sic).
Αθήνα: Στο μεταξύ το πρωί στην Αθήνα περί τις 07:30 μία ώρα πριν να συγκληθεί Πολεμικό Συμβούλιο κατέφθασε από Άγκυρα ο Σίσκο που κατευθύνθηκε απ΄ ευθείας από το αεροδρόμιο του Ελληνικού στο Πεντάγωνο, με συνοδεία περιπολικών και διακοπή της κυκλοφορίας σε όλη τη διαδρομή. Η συζήτηση με τον Αμερικανό αξιωματούχο υπήρξε πραγματικά έντονος και οξύς. Πρώτος ο Σίσκο παρουσία του πρωθυπουργού, των υπουργών Άμυνας και Εξωτερικών και της στρατιωτικής ηγεσίας με αγωνιώδη φωνή ξεκίνησε το λόγο του: "Η κατάσταση κατά την τελευταία επίσκεψή μου στην Τουρκία υπήρξε δραματική..." και συνέχισε να εξιστορεί την συνομιλία που είχε με τον Ετζεβίτ τις πρώτες πρωινές ώρες. Τότε σε κάποια στιγμή (κατά ομολογία Α/ΓΕΝ και Α/ΓΕΑ), φέρεται να σηκώθηκε ο Ιωαννίδης και σε ύφος βίαιο και έξαλλο φώναξε προς τον Σίσκο: "Μας εξαπατήσατε! Εμείς, θα κηρύξουμε πόλεμο!".
-"Επιδείξατε σύνεση και δώστε μου ανάλογο χρόνο για να ενεργήσω αποτροπή της σύρραξης" ζήτησε εκείνος. Τότε του υποσχέθηκαν ότι θα τον ενημερώσουν για την τελική απόφαση που θα λάμβανε το Συμβούλιο, όπου και αποχώρησε για την Αμερικανική πρεσβεία.
Αμέσως μετά συγκλήθηκε το Πολεμικό Συμβούλιο με τη συμμετοχή των Γκιζίκη, Ανδρουτσόπουλου, Κυπραίου, Λατσούδη, Μπαλόπουλου, Β. Τούμπα, Κ. Ράλλη, των αρχηγών Ε.Δ. και επιτελείων και άλλων παραγόντων, όπου η Πολιτική και η Στρατιωτική ηγεσία της Χώρας διαδηλώνοντας την υπεράσπιση του ελληνικού εθνικού χώρου απεφάσισε ομόφωνα μόνο τη Γενική επιστράτευση, απορρίπτοντας προς το παρόν την κήρυξη πολέμου και την άμεση επέμβαση στη Κύπρο. Συγχρόνως καθορίστηκαν οι πρώτες αποστολές των ενόπλων δυνάμεων ξηράς θάλασσας και αέρος, σύμφωνα με τις δυνατότητες αυτών όπως αναλύθηκαν κατά προηγούμενες συσκέψεις και ενημερώσεις, όπου και τέθηκαν σε ετοιμότητα ανάληψης δράσης, σύμφωνα με επιτελικούς σχεδιασμούς.
Μετά τη λήξη του Πολεμικού Συμβουλίου συγκλήθηκε το Υπουργικό Συμβούλιο το οποίο αφού προηγουμένως ενέκρινε την απόφαση του Πολεμικού Συμβουλίου στη συνέχεια ενέκρινε την έκδοση διατάγματος επιστράτευσης, όπου και εξέδωσε την ακόλουθη ανακοίνωση:
"Η Τουρκία ενήργησε σήμερον κατά την 05:45 π.μ. κατά παράβασιν των υφισταμένων συνθηκών, των συμμαχικών υποχρεώσεων και των Κανόνων του Διεθνούς Δικαίου απόβασιν στρατιωτικών δυνάμεων εις την νήσον Κύπρον. Η ενέργεια αύτη αποτελεί καταφανή παραβίασιν των διεπουσών την Κύπρον διεθνών συμφωνιών απειλούσα την διεθνήν ειρήνην και αποβλέπουσαν εις την εκ μέρους της Τουρκίας πραξικοπηματικήν δημιουργίαν καταστάσεων αι οποίαι θέτουν εν κινδύνω ζωτικά ελληνικά συμφέροντα.
Η Ελλάς καταγγέλουσα τας εκνόμους ταύτας ενεργείας της Τουρκίας δηλοί ότι θα υπερασπίση πάση δυνάμει τα νόμιμα δικαιώματα και τα εθνικά της συμφέροντα οπουδήποτε κρίνει ότι ταύτα απειλούνται εκ παρανόμων και επεκτατικών τουρκικών ενεργειών.
Εν όψει της δημιουργηθείσης καταστάσεως διετάχθη γενική επιστράτευσις".
Στο σημείο αυτό πολλές πηγές αναφέρουν ότι αρχικά διατάχθηκε μερική επιστράτευση και αργότερα, στις 12:00, η γενική επιστράτευση.
Μετά τα παραπάνω ο υπουργός εξωτερικών Κ. Κυπραίος κάλεσε τον Τούρκο πρέσβη στην Αθήνα στον οποίο του δήλωσε τελεσιγραφηκά:
"Η Ελλάς θεωρεί δεδομένον ότι εγένετο επίθεσις εκ μέρους τουρκικών στρατευμάτων κατά της Κύπρου και των ελληνικών τμημάτων της ΕΛΔΥΚ και απαιτεί την άμεση κατάπαυση του πυρός, την αποχή από πάσης ενεργείας των τουρκικών στρατευμάτων και την συγκέντρωση όλων όσων έχουν αποβιβαστεί από θαλάσσης ή αέρος εντός των τουρκικών θυλάκων μέχρι ώρας 14:00."
Ακολούθως ο Κυπραίος κάλεσε στο γραφείο του τους Αμερικανούς επιτετραμμένους Σίσκο και Έλσγουωρθ καθώς και τον πρέσβη Τάσκα στους οποίους και ανακοίνωσε την απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης ν΄ αντιμετωπίσει την εξέλιξη αυτή δια των όπλων, αν και τους είχε καταστεί γνωστό από τις συνομιλίες της προηγουμένης πως οποιαδήποτε στρατιωτική επέμβαση των Τούρκων θα κατέληγε σε πολεμική αναμέτρηση. Οι Αμερικανοί υφυπουργοί ανεχώρησαν αμέσως για την Άγκυρα δηλώνοντας ότι θα πετύχουν την κατάπαυση του πυρός.
Ακολούθως κλήθηκε ο πρέσβης της Αγγλίας στην Αθήνα στον οποίον και ανακοινώθηκαν ομοίως οι αποφάσεις της ελληνικής κυβέρνησης.
Κύπρος: Παράλληλα όμως και στην Κύπρο από πολύ νωρίς είχαν ηχήσει οι σειρήνες πολέμου, είχε κηρυχτεί επιστράτευση και ο πρόεδρος Ν. Σαμψών είχε εξαγγείλει διάγγελμα προς τον κυπριακό λαό όπου μεταξύ άλλων έλεγε:
"...Αυτή είναι μια απρόκλητος επίθεσις εναντίον μας, η οποία αποδεικνύει δια μίαν ακόμη φοράν τα επεκτατικά των σχέδια.
Οι Τούρκοι δεν θα περάσουν. Οι Έλληνες θα πολεμήσουν υπέρ των εστιών των μέχρι του τελευταίου ανδρός και μέχρι της
τελικής νίκης. Το δίκαιον είναι με το μέρος μας και ο Θεός επίσης. Ζήτω το Ελληνικόν Έθνος".
Αθήνα: Στο μεταξύ η Τουρκία είχε κλείσει τον εθνικό εναέριο χώρο της με συνέπεια το αεροσκάφος που θα μετέφερε τους Αμερικανούς επιτετραμμένους στην Άγκυρα να καθηλωθεί στο αεροδρόμιο του Ελληνικού αναμένοντας άδεια πτήσης εισόδου. Τελικά μετά από τρίωρη αναμονή απογειώθηκε εκβιαστικά και εισήλθε στο FIR της Τουρκίας άνευ αδείας όπου και προσγειώθηκε στην Άγκυρα περί ώρα 16:00.
Παράλληλα η ελληνική κυβέρνηση προσέφυγε στον ΟΗΕ για άμεση σύγκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας καταγγέλλοντας την Τουρκία για αιφνίδια εισβολή κατά παράβαση κειμένων διατάξεων του Διεθνούς Δικαίου.
Επίσης κατά τις μεσημβρινές ώρες ο Α/ΓΕΝ, Π. Αραπάκης, έδωσε εντολή στα δύο από τα τρία υποβρύχια που ανέμεναν εντολές να πλεύσουν στα χωρικά ύδατα της Κύπρου προκειμένου ν΄ αναλάβουν επιχειρήσεις επιτήρησης. Στην Ελλάδα το υπόλοιπο της ημέρας αυτής συνεχίστηκε με διπλωματικές επαφές και στρατιωτικές κινητοποιήσεις, με την επιστράτευση, ακολούθησε διακοπή των τραπεζικών συναλλαγών και οι πολίτες να κατακλύζουν τα καταστήματα τροφίμων.
Διεθνής ανταπόκριση: Από της ώρας της επίσημης δήλωσης της Ελλάδας περί επιστράτευσης όλα τα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία μετέδιδαν την αναπόφευκτη εμπλοκή πολέμου μεταξύ των δύο νατοϊκών χωρών Ελλάδας - Τουρκίας. Τότε άρχισαν να καταφθάνουν τηλεγραφήματα εκ μέρους αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων, το πιθανότερο και προς τις δύο πλευρές, με εκκλήσεις, συστάσεις και νουθεσίες προς αποτροπή του.
Σημειώνεται ότι στο διπλωματικό χώρο, σε περιπτώσεις πολεμικών εμπλοκών χωρών, αποφασισμένων σε στρατιωτική αναμέτρηση, τέτοιου είδους τηλεγραφήματα είναι πλέον συνήθη, που αποδεικνύονται συνήθως ατελέσφορα όταν δεν συνοδεύονται με έμπρακτες παρεμβάσεις. Και στην περίπτωση αυτή υπήρξε μόνο από ΗΠΑ και αυτή εν ονόματι της ενότητας της Ατλαντικής Συμμαχίας.
Τέτοια μηνύματα απέστειλαν: ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Νίξον, ο Γερμανός καγκελάριος Σμίτ, ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών εν ονόματι των εννέα χωρών της ΕΟΚ, ο ΥΠ.ΕΞ της Αγγλίας Κάλλαχαν, ο Γ.Γ. του ΝΑΤΟ, ηγέτες διαφόρων ασιατικών, αφρικανικών χωρών και Λατινικής Αμερικής, αλλά και χωρών ανατολικού συνασπισμού που ήταν ευθυγραμμισμένες μ΄ εκείνο της Σοβιετικής Ένωσης που σαφώς επιθυμούσε την διατήρηση της κατάστασης ως είχε χωρίς καμία μεταβολή.
Συμβούλιο Ασφαλείας ΟΗΕ: Ο Έλληνας αντιπρόσωπος στον ΟΗΕ εκμεταλλευόμενος το χρόνο που του παρείχε η διαφορά ώρας κατορθώνει σ΄ ελάχιστο χρόνο να προωθήσει κατάλληλα το ελληνικό αίτημα όπου και συγκαλείται έκτακτο συμβούλιο με μόνο αντικείμενο την προσφυγή της ελληνικής κυβέρνησης όπου και εκδίδει τη γνωστή με αριθμό 353 από 20 Ιουλίου 1974 απόφαση την οποία στη συνέχεια αποδέχτηκε το ελληνικό υπουργικό συμβούλιο, την οποία και έκτοτε επικαλείται η Ελλάδα. Σημειώνεται ότι αμέσως μετά η ελληνική κυβέρνηση, το ίδιο βράδυ, ζήτησε επειγόντως και την σύγκληση του Συμβουλίου του ΝΑΤΟ.
Πηγή ➤ΟΜΑΔ. Ζ
Δείτε σπάνια videos και φωτογραφίες από τα γεγονότα:
