Police-Voice blog ➤
Αστυνομικός αναγνώστης, ζητά από τους συναδέλφους του μέσω του bloko.gr νομικά τεκμηριωμένη άποψη- απάντηση στο ερώτημα που θέτει, αναφορικά με πτυχή στη διαδικασία της προαγωγής.
"Είναι αρκετά συχνό το φαινόμενο οι αστυνομικοί να επιλαμβανόμαστε περιστατικών όπου οι ενέργειές μας είναι
απόρροια γνώσεων που ουσιαστικά αποκομίσθησαν στην "πράξη", δλδ, μας το είπαν, το είδαμε ή μας το υπέδειξαν και όχι γιατί υπάρχει κάπου γραμμένο ξεκάθαρα ποια θα πρέπει να είναι η ορθή αστυνομική τακτική.
Ένα περιστατικό το οποίο αποτελεί καθημερινή πραγματικότητα πολλών συναδέλφων είναι η προσαγωγή ατόμου στο οικείο Α.Τ. για εξακρίβωση στοιχείων λόγω έλλειψης εγγράφων ή γιατί υπάρχει υπόνοια διάπραξης εγκληματικής ενέργειας εξαιτίας του τόπου, του χρόνου, των περιστάσεων και της συμπεριφοράς τους.
Η ερώτηση μου απευθύνεται σε όποιον μπορεί να απαντήσει βάση της ποινικής δικονομίας και των νόμων και ΟΧΙ βάση εμπειρίας ή της τακτικής "καλύτερα να είμαι ασφαλής κι ας κάνω λάθος".
Σε περίπτωση, λοιπόν, προσαγωγής ατόμου ή ατόμων στο Α.Τ. και χωρίς οι προσαγόμενοι να κατηγορούνται για κάποιο αδίκημα, εάν μπορούμε να τους δεσμεύσουμε με χειροπέδες και να τους μεταφέρουμε ή αν η πράξη μας αυτή καταπατά τα δικαιώματά του και κατά συνέπεια, είναι παράνομη. Φυσικά, δεν αναφέρομαι σε άτομα που είναι εμφανώς μεθυσμένα ή ψυχικά διαταραγμένα.
Ευχαριστώ πολύ εκ των προτέρων τους συναδέλφους για τις απαντήσεις τους."
Ευχαριστώ πολύ εκ των προτέρων τους συναδέλφους για τις απαντήσεις τους."
Αρ. πρωτ.: 16024.02.2.4 20580.02.2.4( συνηγορος του πολιτη)
ΑπάντησηΔιαγραφήΓ. Οι εγγυήσεις στο ισχύον νομικό πλαίσιο
Οι αστυνομικές έρευνες και προσαγωγές διέπονται, πράγματι, από νομικό πλαίσιο ανεπίτρεπτα ρευστό και ασαφές προκειμένου περί περιορισμών ατομικού δικαιώματος. Αμφισβητείται, άλλωστε, ακόμη και η τυπική του συνταγματικότητα στο πεδίο της νομοθετικής εξουσιοδότησης, δεδομένου ότι οι σχετικές διατάξεις, αν και θα έπρεπε, σύμφωνα με το Σύνταγμα (άρθρο 5 παρ. 3: «…ούτε με οποιονδήποτε άλλο τρόπο περιορίζεται, παρά μόνο όταν και όπως ορίζει ο νόμος»), να έχουν τεθεί με τυπικό νόμο, περιέχονται σε προεδρικό διάταγμα (141/91 «Αρμοδιότητες οργάνων και υπηρεσιακές ενέργειες του προσωπικού του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης»), το οποίο στηρίζεται σε εξουσιοδότηση νόμου αφορώντος απλώς και μόνο τον Οργανισμό του Υπουργείου (ν. 1481/84). Με βάση τις επισημάνσεις αυτές, ο Συνήγορος του Πολίτη έχει ήδη, στην κατ’ άρθρον 3 παρ. 5 ν. 3094/2003 Ετήσια Έκθεσή του (έτους 2002), εισηγηθεί την εξ αρχής εκπόνηση και θέσπιση, με τυπικό νόμο, ενός σύγχρονου και σαφούς θεσμικού πλαισίου.
Ωστόσο, ακόμη και ως έχουν, οι συγκεκριμένες διατάξεις, εφ’ όσον ερμηνευθούν ορθώς,
συνεχεια-
ΑπάντησηΔιαγραφήπαρέχουν ένα πλέγμα εγγυήσεων, το οποίο η ΕΛΑΣ δεν δικαιολογείται να παρακάμπτει:
Γ1. Η νομιμότητα της προσαγωγής «για εξακρίβωση»
Η προσαγωγή, ως στέρηση προσωπικής ελευθερίας, είναι νόμιμη μόνον όταν τηρούνται οι ουσιαστικές και διαδικαστικές προϋποθέσεις τις οποίες θέτει ο νόμος, άλλως συνιστά παράνομη κατακράτηση (άρθρα 325 & 326 Ποινικού Κώδικα: «Όποιος με πρόθεση κατακρατεί άλλον χωρίς τη θέλησή του ή του στερεί με άλλον τρόπο την ελευθερία της κίνησής του…»).
Το σύνηθες μιάς πρακτικής δεν συνιστά, άνευ άλλου τινός, κατάφαση της νομιμότητάς της. Ειδικότερα, ο υψηλός βαθμός εγκληματικότητας σε συγκεκριμένο δημόσιο χώρο επιτρέπει, προφανώς, την πύκνωση της αστυνόμευσης αυτού και την επέμβαση εφ’ όσον αναφύεται η παραμικρή εξατομικευμένη ένδειξη, όχι όμως και την αντιμετώπιση όλων των παρατυχόντων πολιτών ως εκ προοιμίου υπόπτων, αφού οι πολίτες δεν υποχρεούνται να συνδέουν προς ορισμένο «νόμιμο» σκοπό τη φυσική τους παρουσία σε δημόσιο χώρο. Το άρθρο 74 παρ. 15 περίπτ. θ΄ π.δ. 141/91 ορίζει ότι το αρμόδιο όργανο «οδηγεί στο αστυνομικό κατάστημα για εξέταση άτομα τα οποία στερούνται στοιχείων αποδεικτικών της ταυτότητάς τους ή τα οποία, εξαιτίας του τόπου, του χρόνου, των περιστάσεων και της συμπεριφοράς τους δημιουργούν υπόνοιες διάπραξης εγκληματικής ενέργειας». Σύμφωνα με τη διάταξη αυτή, η επίδειξη δελτίου αστυνομικής ταυτότητας θα έπρεπε, κατ’ αρχήν, ν’ απαλλάσσει τον ελεγχθέντα από το ενδεχόμενο προσαγωγής για πρόσθετη εξακρίβωση στοιχείων, αφού το αντίθετο επιτρέπεται μόνον αν η συμπεριφορά του (και όχι απλώς ο τόπος, ο χρόνος ή οι περιστάσεις) κινεί υπόνοιες.
Ο παγίως επαναλαμβανόμενος ισχυρισμός, ότι «η επίδειξη του Δελτίου Αστυνομικής Ταυτότητας δεν ήταν στοιχείο ικανό ώστε να αποκλείσει εκ προοιμίου το γεγονός ότι κάποιος δεν εδιώκετο», αληθεύει μεν, πλην όμως δεν αποτελεί επαρκές επιχείρημα, δεδομένου ότι η διοίκηση (και όχι ο πολίτης) φέρει το βάρος της αποδείξεως για τη συνδρομή στοιχείων που θεμελιώνουν περιορισμό ατομικού δικαιώματος. Η αστυνομία είναι μεν αρμόδια να διερευνήσει το κατά πόσον κάποιος διώκεται, πλην όμως υποχρεούται να το πράττει με τον πλέον ανώδυνο τρόπο, ήτοι χωρίς να περιορίζει (δια προσαγωγής) την προσωπική του ελευθερία. Μέχρις ότου καταστεί τεχνικώς εφικτή η επιθυμητή ταχύτητα διασταύρωσης στοιχείων, η αστυνομία οφείλει ν’ αρκείται στην καταγραφή της (καθ’ οιονδήποτε τρόπον αποδεικνυόμενης) ταυτότητας, εκτός αν συντρέχουν εξατομικευμένες υπόνοιες τέλεσης αξιόποινης πράξης.
συνεχεια-
ΑπάντησηΔιαγραφήΓ2. Δέσμευση και διάρκεια παραμονής στο αστυνομικό τμήμα
Το άρθρο 119 περίπτ. δ΄ π.δ. 141/91 («Όταν υπάρχει υπόνοια φυγής, ένεκα της προηγούμενης διαγωγής ή της συμπεριφοράς που δείχνει το πρόσωπο που συλλαμβάνεται, δεσμεύεται με χειροπέδες, για την πρόληψη απόδρασης») ορίζει ρητώς τις προϋποθέσεις δέσμευσης. Ενδεχόμενη «αρνητική συμπεριφορά» των ελεγχομένων μπορεί ν’ αποτιμάται ελευθέρως υπό τα τρέχοντα κριτήρια κοινωνικής ευπρέπειας, δεν προσκρούει όμως σε κάποιαν αντίθετη έννομη υποχρέωσή τους και συνεπώς δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι αρκεί προς νομιμοποίηση της δέσμευσης με χειροπέδες, εκτός, βεβαίως, αν συνοδεύεται από πράξεις βίας.
Το άρθρο 74 παρ. 15 περίπτ. θ΄ π.δ. 141/91 («Τα προσαγόμενα στο αστυνομικό κατάστημα άτομα δέον όπως μη παραμένουν σ’ αυτό πέραν του χρόνου ο οποίος είναι απολύτως αναγκαίος για το σκοπό για τον οποίο προσήχθησαν») υποχρεώνει τη διοίκηση, πρώτον μεν να μεριμνήσει για τη συρρίκνωση, στο ελάχιστο, του χρόνου της διαδικασίας με την οποίαν εξακριβώνεται η απουσία φυγοδικίας, δεύτερον δε να αιτιολογεί εξατομικευμένα τον κατά περίπτωσιν απαιτηθέντα χρόνο.
Το γεγονός ότι στους προσαχθέντες δεν αποδίδεται «η ιδιότητα του συλληφθέντος ή του κρατουμένου», αλυσιτελώς προβάλλεται, δεδομένου ότι η κτήση ή έλλειψη μιάς εξ αυτών των ιδιοτήτων δεν μεταβάλλει την πραγματική κατάσταση στέρησης της προσωπικής ελευθερίας, η οποία, αν τυχόν δεν είναι νόμιμη, θα μπορούσε να προσλάβει ακόμη και διαστάσεις ποινικού αδικήματος (άρθρα 325 & 326 Ποινικού Κώδικα). Άλλωστε, ο μη υπαχθείς στην «ιδιότητα του συλληφθέντος ή του κρατουμένου» ευρίσκεται, εξ απόψεως διαδικαστικών δυνατοτήτων, σε μειονεκτικότερη θέση από τον υπαχθέντα σ’ αυτές τις ιδιότητες...........................................................................